277 (03.07.1966) 58 dk. (260)
….sizinle konuşurken
arkasındakine işaret eder. Sahne öyle. Hezar[1] aşina[2], yüzlerce aşinası
olan, bir acayip kimseye benzer. İkbalinde Hud’a[3] var, idbarında
fecia gizlenmiş. Bir kısmını dilşad[4] eder, bir kısmını mecruhal-fuad[5] eyler.
Bir hadiseyi ortaya getirir, o hadiseye bazı kimse güler, zevk alır, bazısı da
ağlar. Şimdi hadise aynı hadise olduğu halde birisi güler, birisi ağlar. Nasıl
tarif edersin bunu? Kaba misal bu… Onun içün insan tarif edilmez. Aynı hadise;
ortaya koyalım, bir kısmı gülüyor, bir kısmı ağlıyor.
Gelmede
gitmede ihtiyar yok, kimsenin benim diyecek hiçbir medarı yok. İsterse kâinatın
serir-i
saltanatına sahip olsun. O semayı deler gibi bakan
gözler… Yok.. Nefesin bir tanesinin, şöyle ufacık bir kısmının biraz teehhürü[6]
kafayı hoop... niye dik tutmuyorsun ya. Hani yaratırım derdin ya? Hepsi ibretle dolu... Kudret’i mütaalada öyle
satır ilmine ihtiyaç yoktur. Efendim filanca öyle güzel biliyor ki… Ne yapmış?
Yirmi sene okumuş, otuz sene… Boşuna yorulmuş. Kudret o kadar aşikâr kılmıştır
ki kendisini; böyle hemen insan iman ile aşk ile yakın ifade edecek derecede
mana tahsil eder. Ama haset var da bizde haset, bizde haset var. Haset. Onun
içün o büyük bir perdedir, hiçbir şeyi göremeden gideriz. En fena perde insan
içün haset.
Hepimizde
vardır, nispet dâhilinde. O belki müstesna hilkatler.. onlara bir şey demeyiz,
istisna. Onlara bir şey demeyiz amma, var. Mesela bir tanesini söyleyeyim:
Konuşurken dersin, yahut kendi kendine dersin; “Ya hu ben şundan da mı daha aşağıyım?
Ben şundan daha aşağı mıyım?” Bir de amiyane tabir vardır; yıldızım talihim
ters geliyor, yıldızı, talihi filan böyle bir takım konuşmalar. Ha, “Ben şundan
da mı daha aşağıyım?” Bu haset değil de, ya ne? Haset. Kapılar kapanır
derhal. Çünkü bütün ayıpların üstünde bir ayıptır o. Haset yok mu? Bütün
ayıpların üstünde… Onun içün insan evvela kendisini ayıplamalı. Kendime
söylüyorum.
Neden
yol alamaz insan? İmkân var mı? Alır. Allah (cc) haşa bâhil[7] mi? Yoo. Onda, o sıfat münezzeh. Bu, bunlar
köstek oluyor. Haset, bizde var bu. Yol alamaz. Geçmek lazım vücuttan… Hakiki âşıkta
vücut olmadığından o, bela ile eğlenir. Bela ile eğlendin mi; bütün kapılar
açılır. Bunlar ölçüdür. Onun kendine ait vücudu kalmaz. Bela ile eğlenir. Onun
içün “Bin belaya müptela kıl beni” der. Mesela, Fuzuli elini açarda öyle
dua eder. “Bin belaya müptela kıl beni”… Bela ile eğleniyor. Bizatihi
vücut kalmamış. Sen öyle bir varlıksın ki iki gözüm; kıymetini bilsen,
bilecek olsan… Hak, seni kendisine şahit
kılmış yahu. Seninle Allah(cc) bilinir. Bilineyim diye seni yapmıştır.
Senin kıymetin o kadar küçük değil. Fakat bu çirkinlikler alıyor
götürüyor adamı. Bu kadar büyük… Müşterin Allah (cc). Allah (cc) gibi bir
müşterisi varken bir insanın, imkânı var mı ki şey etsin? Düşsün. Fakat işte
haset, buğz, adavet, riya… Başta haset gelir.
İnsanın
iklimi vücudunda çöreklenmiş bir ejderha vardır: Akıl, ruh, nefis üçü de
yolcudur. Dikkat et! Üçü birden bu sahnede yolcu, gidiyor. Akıl, ruh, nefis bu
sahneye geldi, şimdi gidiyor. Üçü de yolcu. Bunun üçü de sende. Kendini ona
göre ayarla. O kadar büyüksün sen. Ama nerdeeee? Olmaz. Burada bile olmaz.
Birbirini kontrol ediyor insanlar. Biran bir delil geliyor, bir şey oluyor. Şu
kapının önünde insan geldiği vakitte; yer bile vermezler. Senelerce söyle
istediğin kadar, faydası yok. Yok, olmaz. O onun aleyhinde, o onun. Tecessüs[8], riya.
Demiri ateşe korsun, körüklersin nar-ı beyza halinde çıkar. Fakat beş dakika
sonra bakarsın yine… Bizde de öyle oluyor. Evet bir an için şöyle bir ufak bir
şey olur gibi oluyor, kapıdan çıktıktan sonra, bir şey yok. Yemişi yok.
Kudret,
bütün varlıkta olacak işleri göstermiştir. Dikkat et! Kanın süt olması içün
çocuğun olması şarttır. Kan, süt olması için yavrunun olması. Kalbinin çocuğu
doğmadıkça nefs-i emmareyi öldüremezsin, İslam edemezsin, teslim alamazsın. Bizde
veled-i
kalbi yok. Esasa bağlanmıştır bunlar. Çocuk
olmayınca süt olur mu, kan süt olur mu? Anlatamıyor muyum ya? Kanın süt
olabilmesi içün çocuğun olması şart. İnsanın da, insan olabilmesi içün,
kalbinin çocuğu olması şart.
Yol
aldık zannediyoruz. Bağla gözüne mendili, bostan beygiri gibi; yürüyor zanneder
döner, döner, döner bir saat, iki saat o şeyleri döndürür, aç gözünü aynı yerinde
sayıyor. Bir yere giden yok. Bizde öyle. Bu misali unutma; birden bire geldi
aklıma. En canlı misal... Kanın süt olması içün çocuğun vücudu şarttır. İnsanın
da kalbinin çocuğu olmadıkça, nefsi emmare katiyen teslim olmaz. Yaa. Hulasa
insan iki defa doğmadıkça, bir şeye nail olamaz. Men lem yelid merreteyn, lem yelid melekutessemavat[9] Bir defa anasından doğar, dokuz ayda filan neyse işte
sayılı günlerinde. Bir de ruhunu nefsinin esaretinden kurtarır. Hakiki doğuş da
odur. O vakit kalbinin çocuğu olur.
Benliğine güvenme, âmâdan ibret almak lazımdır. Aşk yolunda kendi kendine
yürürüm diyene bir ücup gelir, kibir gelir -ki bizim halimizdir o- mesela
bakarsın sinn[10]i
ilerlemiştir bir
genci ta’yip[11] eder, filan. Fırsat senin eline geçse, sen ondan çok
beter olurdun yahu. Bırak şimdi onları, görme kimseyi. Olmuyor.
Şeytan
musallat olur. Hakikat yolunda kendi kendine yol alırım da ben yürürüm dersen
yürüyemezsin. Bak gözleri yok bir kimse, karşıdan karşıya kendi kendine zor
gider. Tık, tık tık, fakat bir insaniyete sahip olan bir insan koluna girdi mi,
şıp der, geçirir. Hiç nefsinin muradını verenlere… Dedik ya, üç yol bir düzen gidiyor. Akıl, ruh, nefis…
Hiç nefsinin muradını verenlere, orada naz-ı istigna[12]yı
çekenlere, Fenafillah, Bakâbillah, Ricalullah yolu verilir mi? Öyle ucuz şey mi
o? Olmaz ki o. Öyle şey yok. Olmaz.
Tezhib-i
ahlak[13] insan
içün mümkündür muhakkak. Olmasaydı teklif vaki olmazdı. Bir de öyle şeyler vardır: Efendim fıtridir,
der. Evet, fıtriyi kabul ettik ama her toprağın altında su vardır. Bazısı yüz
metreden çıkar, bazısı üç metreden çıkar, bazısı on metreden çıkar, nihayet
artezyen yaparsın yine çıkar. Arazi-i kalbiyye de Kudret, kendisine ait olan
marifeti va’z etmiştir. Bazı kalpten bir nazarla çıkar, bazısından ufak bir
sabırla çıkar, bazısından sıfat-ı mezmume[14]yi
atmakla çıkar, nihayet çıkar. Sonra hiç kimse kimseye bir şey vermez. Bizatihi
insanın kendisinde vardır. Kuyucu, kuyuya su koymaz. Suyun çıkmasına engel olan
toprağı izale eder. Hattı zatında da... ne bileyim hakikati talim eden, ahlakı
talim telkin eden insan... bir kimse bir kimseye bir şey vermez. Onun
kendisinde meknuz[15] olmuş
olan o varlığın engelini ayıklamak ister. Bizatihi kendinde vardır. İnsanın
sudan topraktan yapılan kısmı değişmez amma manası, sıreti daima değişebilir.
Bir şey anlatamadık mı? Değişir.
Rücu
et. Hak ile konuş. Üns kokusu duymak lazım, insan di mi? İnsanın manası neydi?
İki üç konuşmadır söylüyoruz. İnsan, ünsten müştaktır. İnsan ona niçün insan
denmiştir? Kendi varlığını meydana getireni düşünmek kabiliyeti olduğundan
dolayı insan denmiştir. Onunla enis olacaktır. Üns. O kokuyu duyanlar, rücu
ederler. Döner. Bunun mana tersinde tabiri tövbe derler. Tövbeyi biliyor
musunuz, tövbe? Tövbe. O kokuyu duyanlar
o tövbenin zevkini alırlar. Ondan daha tatlı bir şey yoktur kâinatta. Neden?
Allah (cc) İle baş başa kalıyor. Tatlı tatlı konuşuyor, yana yana. Hiç ömründe
bir defa kaldın mı? O ne güzel konuşmadır. İşte Allah (cc) ile tam beraber
olmanın anıdır o. Onun içün kıymeti var. Allah(cc) ile beraber olmanın anı.
Bütün ümidim sendedir, diyor. Tam bağlanıyor. Ama bu şeyler atıldıktan sonra
bunlar olur. Çıkıklıklar. O vakit Huda senin seyyiatını da hasenat diye satın
alır. Öyle de âdeti vardır. Haset olmasın, buğz olmasın, adavet olmasın, riya
olmasın, nifak olmasın. Nefsine taalluk eden bazı seyyiatın olmuş, dimi?
Makam-ı aşka çıkarsan yani Hak’tan başka gönlünü bir yere bağlamazsan; o vakit,
işin şekli değişir.
Ver
yekî aybî büved bâ-Sad hayât,
Gönlünü
bin parça edip her birini bir matlab[17]
peşinde koşturmamış, Hak ile ünsiyetini sıkı yapmış, Makam-ı aşka çıkmış; bunun
bazı kusuru olsa da, suçu olsa da, “ah” yok. Onlar ayrı, “ah” yok. [18]اِتَّقُوا دَعْوَةَ الْمَظْلُومِ وَاِنْ كَانَ كَافِراً
فَإنَّهُ لَيْسَ دُونَهَاحِجَاب Hazreti Muhammed
(sav) öyle diyor: Mazlum olan insanın ahından sakın, kâfirde olsa. Allah (cc)
ile arasında perde yoktur. Yakar seni. İşte öyledir. اِتَّقُوا sakınınız, دَعْوَةَ الْمَظْلُومِ mazlumun ahından وَاِنْ كَانَ كَافِراً kafir dahi olsa فَإنَّهُ لَيْسَ دُونَهَاحِجَابٌ onunla Allah’ı(cc) arasında perde yoktur. O
seni yine yakar. Deden bunları çok iyi bilirdi; üç kıtada hükümdar idi. Öyle
değil mi? Hani bir deden var ya senin; tarihin en eski efendisi. Deden, deden,
üç kıtada... medeniyetini taklit ettiği sahanın üç kıtasında, asırlarca icra-i
hükümrani de bulunmuş; “Otur” demiş “oturtmuş.” Şimdi bize “otur” diyorlar, biz
oturuyoruz. Onlar geri kafalı, biz ileri kafalı. Artık hangimiz, nasıl şey bu,
ne biçim görüş onu bilmem. Deden geri kafalı... Ama dünyada zalimi görünce “Otur!”
derdi oturturdu. Şimdi bize “Otur!” diyorlar, “peki efendim”, Onlar geri biz
ileri. Sen üredi türedi bir millet değilsin, kökün çok sağlamdır. E manevi
zehirli gaz dünyanın her tarafından her yere sıkıldı, tozlandı. Bizde de toz
vardır. Silkelersen, altından yine o nakış çıkar. Yalvar Kudret’e yine
varlığını Kudret sana verir. Dedenin kıymetini bil.
Her konuşmada
münasebet aldıkça tekrar ediyorum; hem evinde otur -öyle değil mi- sonra “Pencereyi buradan niye açmış?“ diye küfret. Ne hakkın var
ya? Alsana yeni bir ev… Al bir yeni ev, istediğin gibi penceresini, kapısını
yap. Hem evinde otur... Asırlarca dedenin parasını yiyorsun, bu günde yediğin
para odur yine. Kök itibariyle odur. Sen yerin dibine indin mi? Bir kuruş
çıkardın mı, yerin dibinden? Kudret, seni ismi azize mazhar kılmış yerin üzerinde;
“Yedin, yedin daha da bitmedi.” Hem ye iç, hem de hattı zatında “Bu kapıyı buradan
niye yapmış?” diye küfret. Ne hakkın var? Nimet o kadar istiskal[19] kabul etmez, gelirde
adamı boğar. Boğar.
Bunlar niçün oluyor
biliyor musun? Beka içinde teceddüt[20] lazımdır. Beka. Terakki,
yenilik, ilerlemek bekalı olursa olur. Bekayı inkâr edip de yenilik istersen,
yıkılırsın. Çıkmaz o. Beka içinde teceddüt, teceddüt içinde beka. Belle bu
cümleyi. Aldanmıyorsun, aldatırlar adamı. Aldanır adam. Beka içinde teceddüt,
vicdanından ebet sedasını duyurmak şartıyla teceddüt… Beka içinde teceddüt,
teceddüt içinde beka… İşte vicdanın aradığı, terakki yenilik budur. Bunu ister.
Beka içinde teceddüt, teceddüt içinde beka... Vicdanın aradığı teceddüt bu…
Teceddüt, yenilik,
terakki vicdanlara nefret değil muhabbet zerk etmelidir, muhabbet. Beşeriyet
hareket-i fikriyyeden mahrum kalmış. Mevzii konuşmuyorum, bütün dünya sekenesi
üzerinde böyle. İnsanlar biraz tenekecilikte ilerledi, imanla alakasını kesti.
Kesince, Kudret’te insanlıkla alakasını kesti: Hadi bakalım bir birine bağlıdır
dedi. Onun içün bir birini yiyor beşeriyet. Hiç kimsede huzur yok. Bütün dünya
sekenesinde yok. Tabire dikkat et;, insan, bir parça insanlar tenekecilikte
ilerledi, kabul edelim. Derhal imanla nispetini kesti. Kesince Kudret’te
insanla nispetliğini kestirtti. Hadi yiyin birbirinizi dedi. Kimsede huzur yok,
bütün dünya sekenesinde. Neyin olursa yok. Servetin olsun, kuvvetin olsun yok. Çünkü
Hakk’ı kuvvette tanıdı mı, buradan yanılıyor. Kuvvet Hak’tadır, Hak kuvvette
değildir. Bu gün ki insanlık âlemi, Hakk’ı kuvvette tanıyor. Kuvvet, Hakk’ın
sıfatıdır. Hak değildir. Hakk’ı kuvvette tanıdın mı, kuvvetin şeyninin[21] neticesi
boğuşmaktır. Nihayet
boğuşursun. İşte boğuşun bütün gün. İhtirasat-ı nefsaniyeyle kurumuş olan
medeniyetler, yine ihtirasat-ı nefsaniyeyle yıkılıyor. Eee ne olacak netice?
İşte böyle olacak. Böyle gidecek. Ne olacak? Sen neyine güvenirsin? İnsanın
ilimden nasibi ne kadardır kardeşim? Hani ilimdir şudur budur, diye şöyle gerilir
merilir. Bırak şimdi sen onları. Bırak. En kuvveti âlimi getir dünya üzerindeki,
“İlimdeki nasibi nedir onun?” bana göstersin. Nedir ilimdeki nasibi? O kadar
bir ilimle, kendine has olan menafii[22] ihata edebiliyor mu
o? Bir adam göster ki bana, bu kadar ilmi olsun da kendisine lazım olan
menafiyi ihata edebilsin. Var mı bir tek adam? O halde aciz kalınca bağırmak
şart değil mi? Nereye, nereden istimdat edeceksin. İlmi ihata edemedi işte. Bir
şey anlatamıyoruz biz yine.
Ne fevaid-ünün[23] menabi-i[24] asliyesine muttali[25] olabilecek kadar bir
şey eline bir şey geçebilir, ne musibetlerinin gizlendiği yeri keşfedebilir.
İki taraflı edebilsin. Yapar durur boyna. Onun içün insan hilkaten zayıf
yaratıldığından ebna-ı[26] nev’inden[27] yardıma muhtaçtır,
muhtaç. Kim olursa olsun, Kudret onun içün demiş ; Cüz ü küll[28], yek diğerinden eyler
istimdat[29]-ı dad[30]. Anlatabiliyor
muyum? Cüz ü küll, yek diğerinden eyler istimdat-ı dad. Senin en hakir görmüş
olduğun... Kudret’in cemiyet içerisinde ne kadar zayıf, ne kadar hakir gördünse;
sen ona muhtaçsın. O da sana muhtaç. Olmasan, yapmazdı onu Allah (cc).
Evet belki senin on
bin kilo tartacak baskülün var, fakat eczaneden ilaç verdiler; bir mili gram
bir şey, dediler. Bende on bin kilo baskül var diyerekten, gururlanamazsın ki.
Mini mini terazi ararsın. Bunu tartmaz o. Ölürsün geberirsin. O büyük baskül, o
mini mini teraziye muhtaç. O mini mini terazide o büyük basküle muhtaç.
Anlatamıyor muyum? Bu âlemde cüz ü küll, yek diğerinden eyler istimdat-ı dad.
Sonra neden alakasını
keser bir adam imandan? Neden, ne zararı var ona? İman bir taabbüddür[31], bir inkıyaddır[32]. Dikkat et bu
tabire. Bir taabbüddür, bir inkıyaddır. Fakat cihet-i ilmiyete haizdir. Onun
ilmi bir ciheti var. Tabbüddür, çünkü Hakk’a taabbüddür. Bir örfün konuştuğu
iman var, bu hakiki iman bahsinden konuşuyorum, anlatabiliyor muyum acaba? O bahis o. Hakk’a taabbüddür. Akliyet-i mahza[33], hani mahz-ı akil
ile iş yok mu? Akliyi maniyi tabbüddür. Aklın fen çerçevesinde kalıp, aklı
semavi cazibeden ayırdın mı, seni taabbüdden ala kor. Onun için bazı kimseler; “Aklım
hâkimimdir, vicdanım amirimdir.” derler. Bunu mahsustan kaçamak söyler.
Anlatabiliyor muyum acaba? Birden bire açılamaz ya... ama şimdi açılır ya.
Vaktiyle, birden bire açılamaz, gayesi buraya dayanmıştır.
Akliyet-i mahza,
mani-i tabbüddür. Hissiyet-i mahza da mani-i taakkuldur[34]. Hiss-i mahzada
kaldın mı, aklı atacaksın. Bir aşkta aklı atmak var, o makbul; fakat histe
kaldın mı, o mezmum[35]. Bir zor yere
girdim, iyi de anlatamıyorum galiba, bilmem artık. Bu kadar dilim dönüyor. Zor
bir yer burası. Fakat esas rükün burada… Bugün ki konuşmanın rüknü bu... Bir
daha tekrar edeyim: İman, iman bir taabbüd, bir inkıyaddır. Fakat cihet-i
ilmiyesi haizdir. Taabbüddür, çünkü Hakk’a tabbüddür. Seni alır o şimdi.
Afaktan alıyor. Yükü oraya veriyorsun. Onun içün imanlı insan daima gençtir,
daima dinçtir, daima safa içindedir. Neden? Kendi taşımıyor ki yükü. Verdi
yükü. Yükü verdi. Ha, gelelim şimdi; akliyet-i mahza, bu nedir bu? Bu maniyi
tabbüddür. Aklın tam içerisinde kaldın mı taabbüde manidir o. Aklı, mananın
terbiyesine sokmadın mı, seni ala kor. “Halleder” derler, etmez! Ala kor.
Hissiyet-i mahziye
gelince, his his mahzi his; o da mani-i taakkuldur. Ona manidir. Eee ne yapacağız
şimdi? Taakkul böyle, taabbüd böyle, ayırdı yerleri, iman ise cam-i’ül
hak’tır kardeşim. Cam-i’ül hak olunca Cam-i’ül hak ve hayır olunca, doğrudan
doğruya ulûhiyete nazır olur. Beşer bu irtibatı kopardığından dolayı bocalayıp
duruyor. İstediğin kadar iri iri kafaları topla… Ben mevzii konuşmuyorum, bütün
dünya. Yok mu ya, insan haklarıydı bilme ne... Feza kadar boştur, hiç bir şey
olmaz. Hiiiiç bir şey olmaz. Efendim tahdid-i[36] silah olurmuş da,
bilmem ne... Öyle şey mi olurmuş? [37]وَأَلْقَيْنَا بَيْنَهُمُ الْعَدَاوَةَ
وَالْبَغْضَاء إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ Sen
onu kaldıramazsın. Onu tahrif edersin, kendini kurtarırsın, hakikate rücu
ettikçe. Yoksa sen mesela bazı... işte şunu kaldırmak... yok olmaz. Büyük kitap
onu resmen ilan etmiş. وَأَلْقَيْنَا بَيْنَهُمُ
الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاء إِلَى
يَوْمِ الْقِيَامَةِ Taaa
kainatın zahiri hayatını alıncaya kadar aralarına adaveti koymuşumdur. Sen onu
kaldırabilir misin, Allah (cc)’un dediğini? Kalkmaz o. İmkân yok ona. Sen asude
kalabilecek şekilleri var. Yapabilirsen.
Hülasa insanın,
insaniyeti cisminden ziyade ruhuyla kaim olduğu içün fıtraten her hissinde, her
tahattur[38]unda bir gayeyi
kemal vardır. İşte onu bulmaya çalışmak lazım gelir. İnsanın musibetler arasında
istimdat edeceği şey, nereden istimdat ederse etsin imandan edeceği istimdata
benzemez. Doyurmaz. Hiçbir vakit doyurmaz. Kimden etsen doyamaz. Doyurmaz. Bu
böyle olduğu halde niye birbirimizi yeriz acaba? Evet. Biz böyle değildik. O
medeniyet âleminin insan hakları diye filan diye şöyle konuştukları feza kadar
boş, hiçbir şey meydana getirmeyen sözlerini, senin... kaç sefer söyledim ya,
nenen var ya nenen, ihtiyar, köylü, filan. Damı kocaman topraklı, çatısı böyle
böyle ağaçlardan, isli odası filan… Fakat, evladım sakın kul hakkı olmasın... Nerden
öğrenmiş onu o? Kim talim etmiş? Sana göğsümü helal etmem sakın kul hakkı… İşte
insan hakkı… Kul hakkı olmasın. Ya.. Kaybettik bunların hepsini. Kaybettik,
hepsini kaybettik.
Dedenin aleyhinde
biri söylendi mi, “Sus senin şecereni yoklayacağım, şüphelendim.” de. “Senden
ben şüphelendim, kanından şüphelendim” de. Tarihini çok iyi bil dedenin ya.
Kâinat biliyor. Yok, o kadar parlak tarih yok.
Terbiye-i fikriyeyi,
terbiye-i imaniyeyle birleştir de; her şeyin hakikatini öğren. O vakit itidale mizaç,
mizaçta o vakit itidal hâsıl olur. Biz şimdi terbiye-i imaniyeden uzaklaştık. Terbiye-i
imaniye ile terbiye-i fikriyye birleşecek o vakit işin şekli değişecek. Bunlar
birleşmezse, hareketler nefsani olur. Nesfani hareketler olduğu içün ilerlemek
olmaz. İlerleyemeyiz. Olmuyor. Biri getirir mesela şuraya kadar yürütür, ya
ömrü vefa etmez yahut hasbel icab çekilir mekilir, onun yerine biri gelir... Buradan
buraya kadar yürümüş. Buradan almıyoruz biz. Beğenmez onu. Ya hasedinden. Ne
bileyim ben? Dünyada hiç böyle bir şey yok. Nüçün o? Bizim kadar akıllı mı
garp? Ne gezer senin kafan onda. Allah (cc) bu millete hususi bir imtiyaz
vermiş. Herif icat ediyor, götürüyor. O üç saniyede yaparsa Mehmetçik bir
saniyede yapıyor, ağzını açıp bakıyor. Böyle bir kabiliyetin var senin. Buraya
kadar getiriyor, hayır diyor tekrar buradan al. Yine baştan, şuraya geliyor… Ya
ölüyor, ya bir şey oluyor. Hayır diyor silecen, yine buradan... E babam günah
değil mi kardeşim? Al oradan buraya gel, öyle yürü git. İşte medeniyetini
taklit ettiğin âlem öyle, buraya kadar öteki geliyor buradan alıyor buraya
geliyor öyle gidiyor böyle gidiyor….
Sonra herhangi bir
cemiyette iyi yapanla kötü yapan ayrılmazsa o cemiyet ilerlemez. Buna imkân yoktur.
Bir şeyi iyi yapanla kötü yapanın farkı olmazsa, orada ilerlemenin imkânı ......
Yapmaz! Kudret vermez, âdeti değil. Olmaz. İmkânı yok.
Fıtrat-ı asliyemiz
gayet güzel. [39] لَقَدْ
خَلَقْنَا الْإِنسَانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ diyor,
Allah (cc) dimi ya? Hiçbir mâhluk hakkında böyle söylememiş. لَقَدْ
خَلَقْنَا الْإِنسَانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ İnsanı en mükemmel bir, nasıl tarif edeyim? Bir
şekl-i ahseni müstakim üzere yarattık. Sonra o kendisi sükûta başlar. Başlama, yaratılış,
fıtrat ayrı. Sonra kuvvet-i rabbaniye bu
tahayyülat[40]-ı azimeyi şuun[41] içinde akla vicdana
kendisini kabul ettirecek, gösterecek ne kadar burhanlar vaz etmiştir. Fakat
gören kim? Dünya ne’vü beşerin elinden,
bir elden bir ele geçmiyor mu? Baksana şuna, şu sahneye! Tarih okumadın mı?
Niye, niye yaratırım diyorsun? Kimsenin malı değil, yaratırım deme. [42] وَنَحْنُ الْوَارِثُونَ Mirasçı,
benim benim, diyor. İki şahitle bana gel diyor, yalnız. Bana iki şahitle gel.
Güzel söz, güzel hal… Konuşmayı hülasa ediyorum. İki şahit istiyor, Allah (cc).
Bana iki şahitle gelebilirsen ne ala diyor. Güzel söz, güzel hal… Bizde de
inadına aksi. Belki böyle ca’li[43] gülmelerimiz filan vardır,
şöyle birbirimizi gördüğümüz vakitte. Şöyle dudaklarımız yalandan buraya kadar
gerilir. Delide olur ya o. Ne o filan. Öyle değil: Güzel söz, güzel hal… Bu iki
şahitle gelin diyor. Hele bu iki şahidi getirin de öbür tarafı kolay diyor,
Allah (cc). [44] فاتقوا النار ولو بشق تمرة، فمن لم يجد فبكلمة
طيبة اتقوا النار ولو بشق تمرة
Belki lafızda bir hata olmuştur. Hafızam belki
şey etmiştir, bozmuştur. Ama manası şöyle: Bir hurma tanesiyle hicran azabından,
benim itab-ı subhanimden kendini kurtar. Bunu da bulamadınsa, yok mu bir kelime-i
tayyibe, bir güzel söz hayatta. “Niçün sarf etmedin?“ der. Biz inadına bunun
aksine hareket ederiz.
Neticede insan ne bırakabilir bu kainâtta? Hayat öldükten sonra bir
hasret, dimi? Bir de nedamet. Bir de arkada kalarak hiçbir zaman sayife-i eyyam[45]ından silinmeyecek -eğer bu dediğim iki şeyi
yapmamışsa- kötü bir şöhret… Başka bir şey kalmaz. Kendimizi koklayalım,
koklayalım. Kestirmesi bu. Her şeyin rayiha-i kerihesi yahut rayihası, mutlak
kokusu, o şeyin zatına kılavuzdur. Yakup aleyhisselam rayihadan maşukunu
gördü de, buldu. İnsan sefa-i derununun güzel kokusunu duymazsa bir şey alamaz.
Koklayalım kendimizi. O, başka bir burun istiyor. O burunu bulalım, koklayalım.
İnsan, bütün çirkinliklerini bir anda terk edemez. “O eder.” Müstesna.
Fakat azmetse, senede üç tanesini terk etse beş senede temizlenir yav.
İradesini sarf edecek ama. Sonra herkes kendi kendisini bilir dimi? “Benim şu
şeyim var” der. Mesela gadaplanacak adam, gadaplanmazdan evvel bilir, diyor
Allah (cc). Bak hiç mazeret kabul etmiyor. Efendim, “Tehevvüre[46] kapıldı da” deriz hani biz, tehevvür. “Yooook!”
diyor Allah (cc). Tehevvürden evvel bilir, diyor. Neler söyler? Tevevvür etti de
birden bire… “Yoook!” diyor Huda yok. “Yooook, yok!” diyor. Tehevvürden evvel
bilir. “Şu şeyden, ben tehevvür edeceğim.” der bilir, onu bildiği içün terakki
etmediğinden dolayı yıkarım, diyor. Sonra biz... âdetimizdir. Mazluma karşı
böyle dayanırız. Zalimin karşısında el pençe divan dururuz. üüüü …… birde
tehevvür dinler mi Hüda? Ya zalimin karşısında senin hiç mi asabın bozulmadı?
Gücünün yeteceğini bildin mi, asabın bozuldu. Hadi bakalım azizim, olmaz.
Hülasa iman bilmeye, irfan görmeye davet eder.
Bunların ikisi de bir derstir. Bunlar vücutta yerini aldıktan sonra, insan daha
ziyade terakki eder, imandan sonra ittika gelir. Cenab-ı Hak ondan sonra doğrudan doğruya, o
yerleştikten sonra derhal ittikayı insanın önüne kor. Ey iman ettim diyenler! Der: [47] يَا
أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ Hadi bakalım, şimdi ittikaya! İmanı biraz
anlattık, ondan sonra ders geliyor, ittikaya. Nedir ittika? Bütün mâhluk-u Huda’ya
karşı rikkatle kalbi çarpmak. Nerdeee? O nasıl olur o? İnsanın büyün mâhluk-u
Huda’ya karşı kalbi rikkatle nasıl çarpabilir? Her zerrede Hakk’ın vücudunu
müşahede ile olur. Onu göreceksin ki, kalbin rikkatle çarpsın. Yoksa sözle
olmaz ki o. Onu ben veririm diyor Huda; göreyim sizde o hali, onu ben veririm
diyor.
Deden
öyleydi. Eski konuşmalarda söylemişimdir ya: Aç bak dedenin kıymetini, gör.
Vakıfnameleri aç bak: Medeniyetini taklit ettiğin garp delileri cin çarpmış
diye yakarken, deden musiki heyetleri vakfetmiş. Vakıfnamelere bak… Tımarhanede
musiki yapılacak diyor. Fasıl yapılacak ve en iyi tedavi usulüdür diyor. Bu
günde medeniyet aklını başına almış yavaş yavaş dedenin yaptığı şeyi yapmaya
başlamış, musiki... Asırlar evvel deden. Sonra aç bak, her sokakta yaşayan -o
vakit köpeklere bir şey yapılmazmış- ciğer vakfetmiş. İşkembe, sırık sırık ciğerler.
Nerdeee, anasına bakmıyor. Babasının nafakasını vermiyor. Boşanıyor evladının
nafakasını vermiyor. Kardeşim, boşanmışsın; evladının nafakasını niye
vermiyorsun? Neden husumet ediyorsun? Deden köpeğin nafakasını vakfetti Senin
ara yerindeki fark bu. Evet, anladık boşanmışsın, çocuğun kabahati ne? Ne diye
yaptın çocuğu? Kabahati ne, niçün vermezsin nafakasını? Bir milyon defa Allah
(cc) de; her deyişinde “Lanet!” der Allah (cc). Vebal var üzerinde. Vebal
vebal. Onu ne diye vermezsin? Anan, seksen yaşına gelmiş: “Kime ikram edeyim ya
Resulullah? –Annene! “Ondan sonra kime ikram edeyim?” –Annene! “Ondan sonra
kime ikram edeyim?” –Annene! Böyle soruyor, en sevgili eshabdan birisi,
soruyor. Dördüncü seferinde “Babana!” diyor. “Ondan sonra bila kayd u şart[48]
bütün mahlûkata” Duaa_ül vaalidi li veledihii ke duaa-in nebiyyi li
ümmetihii [49]
Annenin babanın evladı
üzerine duası peygamberlerin ümmeti üzerine duası gibidir. Nasıl peygamber
duası ret olunmazsa Allah (cc) tarafından, anne baba duası da ret olunmaz. Tabi
o da, onun da bir sınırı var. İnsan böyle şeyleri söylerken de korkuyor da.
Emirler, sözler Hakk’a
isyan babında olmayacak. لاَ
طَاعَةَ فِى مَعْصِيَةِ اللّهِ، إنَّمَا الطَّاعَةُ فِى الْمَعْرُوفِ[50] Mahluka itaat olunmaz o itaatten Allah’a
(cc) isyan çıkarsa. O vakit ana baba kalmaz. Mesela geçenlerde biri geldi bana:
Annem inkisar[51]
ediyor.
Niye? Ben birisiyle evlendim, illa onu boşayacaksın. Mesul olur muyum? Var mı,
karının kabahati? Yok. Yani boşanma sebebi var mı, Hakk’a hakikate uymayan. Yok.
Annem sevmedi. Ha. Şimdi bu… Allah (cc) der ki; sebepsiz olarak boşanma Yehtezzü'l
arşı mine'l talak.[52]
Şey evet, Yahtezzü'l arşı mine'l talak, sebepsiz olarak boşanmadan benim arşım
titrer. Arşın titremesi demek; Allah’ın (cc) titremesi demektir. Senin annenin
keyfi içün sen Allah’ı (cc) titretirsen, neticesini benim söylememe lüzum yok.
Böyle de değil.
Mesela var öyle insanlar,
var. Onu da tanıyor, onu da biliyoruz. Sen pek mümin olmuşsun. Daha senin
zamanın mı bakalım? Eee neymiş zamanı? Ben senin ananım. Sen şimdi o bırak o
şeyleri. Manayı filan bırak. Dinler mi? Olmaz o! Öyle de değil! Hani ikisinin
ortasını bulamadım, denir ya.
Hülasa tek bir ölçü; ana
baba hakkı; bütün hakların üstünde bir hak. Büyük kitap evvela der ki; Allah
(cc), “Kendimden soracağım.” der. Onu da yanlış bilirler: Kul hakkı olmasın da
Allah... Öyle bir şey yok! Hiç öyle bir şey demiyor Allah (cc). Hem öyle aksine
diyor ki; “Kendimden soracağım.” diyor. Ben seni insan
yaptım, gel bakalım benim hakkımı öde. Ondan sonra anasının babasının hakkından
soracağım, diyor. Ondan sonra sıra ile geliyor. Hani bir imtihanlar
vardır ya; bir yere girmek içün duhûl[53] imtihanı
derler: İlk önce bundan verirse öbür suallere girilir. Onları verilmedi mi,
öbürkilere lüzum gözükmez. Şimdi mesela, elli defa hacca gitmiş, alnı secdede
çürümüş, her günde oruç tutmuş fakat annesi de yahut babası da memnun değil. İnkisar[54]lı.
Geliyor oradan. Bunlar. İşte efendim bunun kitabında bu kadar ibadat, taatı… Bırak
onları, ilk suallerin cevabı yok. Safirhane-i küfre haremini aratma beni[55]. Anlatabiliyor
muyum? Bu, bu kadar ince… Bu kadar ince olmakla beraber, onun da ananın,
babanın da teklifatı neticesi Hakk’a isyan çıkarsa, o reddolunur. Olmaz. لا طاعة لمخلوق senedi bu
لاَ طَاعَةَ فِى مَعْصِيَةِ
اللّهِ، إنَّمَا الطَّاعَةُ فِى الْمَعْرُوفِ “Mahluka itaat edilmez , o itaatten Allah’a
(cc) isyan çıkarsa.” Nerdeeee?
Şimdi saymıyor bile. Saymıyor.
Allah o saygıyı istiyor. İbadettir diyor saygı. Evlat babasının yanında ayağını
ayağının üzerine atıyor, gayet mütehakkimehane[56]
bir vaziyette: Neymiş bu, bir medeniyetmiş. Bırak şimdi sen o medeniyeti. O
medeniyet seni çürüttü. Medeniyet servet-i eslafa[57] serveti
ahlafı[58]
ilave etmekle olur. Babanın parasına evlat; para, babanın mâlikanesine evlat;
mâlikane, babasının sanatına evlat; sanat, babasının ilmine evlat; ilmini
koymakla olur. Hani nerde? Hangi ilme mevzu verdin kardeşim? Söyle bakayım, beynelminel
kürsüde yapılan bir kitabın mı var, okutulan? Hangi sanata model verdin, hangi
fenne bir şey ortaya koydun da verdin? Henüz mukallitlikle vaktini
geçiriyorsun. Olmaz. Bugün ki konuşma bu kadar yeter.
[2] Aşina:Farsça 1.Mâlumatlı, haberli olan. Arif. Bilgili.
Mâlik. Tanıdık. Yabancı olmayan.
[4] Dil-şad: Farsça Sevinmiş. Kalbi hoş olmuş
[6] Teehhür: Geciktirme
[7] Bâhil: Cimri
[8] Tecessüs: İnsanların gizli hallerini, ayb ve kusûrunu merâk edip, iç
yüzünü araştırıp öğrenmeye çalışmak, casusluk
[12] İstigna:
1) Cenab-ı Hak'tan başka kimsenin minneti altına girmemek. 2) Gönül tokluğu.
Elindekini kâfi bulmak. Zenginlik istememek. Muhtaç olmayıp, zengin olmak.
[13] Tezhib-i ahlak: Ahlaki süsleme
[16] Mesnevi 1 cilt 1996 beyit :Yüz hayat
içinde bir ayb bulunursa nebat şekeri arasındaki çöp saz gibidir (Tahir-ul
Mevlevi şerhi)
[17] Matlab: 1.İstek, istenilen şey.
2.Hallolunacak mesele. Mebhas. 3.Kaziye.
[18] Buhâri, Mezâlim 9, (III,204)
[19] İstiska:l 1 Hoşnutsuzluğu belli
ederek karşı tarafı çekilmez görme. 2 Ağır bulup hoşlanmadığını anlatmak. Soğuk
muamele ederek sevmediğini bildirmek. 3 Yüz vermeyerek kovma
[20] Teceddüt tazelenme yenilenme
[21] Şeyn: Kusur, ayıp, noksan, kabahat.
Yaramaz şey.
[23] Fevaid:Faydalar
[24] Menab: Birinin yerini tutmak, nâib
olmak. Birisine vekil olmak. Vekillik yeri
[25] Muttali': Haberli. Bilgisi olan. Bir
yüksek yerden bakarak görüp anlayan. Vâkıf. Derk eden
[26] Ebnâ: (İbn. C.) Oğullar. Çocuklar.
Veledler. Ferzendeler
[27] Nev: (Farsça) Yeni, tâze, cedid. Son zamanda çıkmış
[28] Küll: Hep, tüm, bütün. Çok.
Cüz'lerden meydana gelen. Bütün cüzlerin şumul ve istiğrak üzere ifadeleri
[29] İstimdat : Medet ve yardım istemek.
[30] Dad : 1) Adalet, doğruluk. 2) İnsaf
[31] Taabbüd: İbadet etmek. Kulluk etmek
[32] İnkıyad: Boyun eğme. Muti olma.
Teslim olma. İtaat etme. İmtisal
[34] Taakkul: Hatırlama. Zihin yararak
anlama. Akıl erdirme. Hatıra getirme. (Bak: Dimağ)
[36] Tahdid: 1.Hudutlandırmak.
Sınırlamak. Sınırı belli etmek. 2.Tarif etmek. 3.Bir şeyi kastetmek. 4.Keskin
etmek. Bilemek
[37] Maide 64:وَقَالَتِ
الْيَهُودُ يَدُ اللّهِ مَغْلُولَةٌ غُلَّتْ أَيْدِيهِمْ وَلُعِنُواْ بِمَا
قَالُواْ بَلْ يَدَاهُ مَبْسُوطَتَانِ يُنفِقُ كَيْفَ يَشَاء وَلَيَزِيدَنَّ
كَثِيرًا مِّنْهُم مَّا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ طُغْيَانًا وَكُفْرًا وَأَلْقَيْنَا بَيْنَهُمُ الْعَدَاوَةَ
وَالْبَغْضَاء إِلَى يَوْمِ
الْقِيَامَةِ كُلَّمَا أَوْقَدُواْ نَارًا
لِّلْحَرْبِ أَطْفَأَهَا اللّهُ وَيَسْعَوْنَ فِي الأَرْضِ فَسَادًا وَاللّهُ لاَ
يُحِبُّ الْمُفْسِدِينَ
Meali:
Bir de Yahudiler: «Allah'ın eli bağlıdır.» dediler ve dedikleri yüzünden elleri
bağlandı ve la'netlendiler. Hayır, O'nun iki eli de açıktır, dilediği gibi
nimet veriyor. Andolsun ki, sana Rabbinden indirilenler,
onlardan birçoğunun azgınlığını küfrünü artıracaktır. Bununla birlikte, aralarına kıyamete
kadar sürecek olan bir düşmanlık ve kin bıraktık.
Her ne zaman savaş için bir ateş tutuşturdularsa, Allah onu söndürdü. Onlar
yeryüzünde bozgunculuk için koşarlar; Allah ise
[38] Tahattur
: Hatırlamak
Meali:
Biz insanı en güzel biçimde yarattık.
Meali:
Her halde Biz, kesinlikle hem hayat verir, hem öldürürüz. Hepsine varis de Biziz
[43] Ca'lî: Uydurma, samimi olmayan,
sahte, düzme ve taklid
[46] Tehevvür: 1.Korkusuzlukla düşünmeden
hareket etmek. Sonunu düşünmeden birden bire karar vermek. 2.Kuvve-i
gadabiyenin ifrat mertebesi; maddi mânevi hiçbir şeyden korkmamak hâleti
[47] Ali imran 102 يَا
أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلاَ تَمُوتُنَّ
إِلاَّ وَأَنتُم مُّسْلِمُونَ meali: Ey iman edenler! Allah'tan,
O'na yaraşır şekilde korkun ve ancak müslümanlar olarak can verin.
[48] Bila kayd u şart kayıtsız şartsız
2169. [3:525, Hadîs No: 4199]
Enes
(r.a.) rivayet ediyor: Babanın çocuğuna duası, peygamberin ümmetine olan duası
gibidir.
[50] Muslim,
Kitabu’l İmara 40. “Allah Resulü (a.s) buyurdular ki: "Allah'a isyanda
(kula) itaat yok! Ancak taat ma'ruftadır!"
[51] İnkisar 1.Kırılma. Gücenme. 2.Beddua
ve lânet okuma. 3.Şikeste olma.
[53] Duhûl: İçeri girme. İçeri dahil
oluş.
[54] İnkisar: 1.Kırılma. Gücenme.
2.Beddua ve lânet okuma. 3.Şikeste olma
[55] “Kendinin ve
kutsal bildiğin şeylerin, Cehennemdeki yerini söyletme bana (cehennemin dibine
kadar yolu var)” gibi bir mana anlaşılabilir.
[56] Mütehakkimane / mütehakkimâne Hükmedercesine, zorlayarak. Zorbaca.
Mütehakkim bir surette. Tahakkümle, zorbalıkla. (Farsça)
[57] Eslâf: (Selef. C.) Selefler,
evvelkiler, geçmişler.
[58] Ahlaf: Halefler. Sonra gelenler.
Zürriyetler. Evvelkilerin yerine geçenler. Nesil. Evlâdın evlâdları. Nesl-i âti
0 yorum:
Yorum Gönder