026 (06.12.1958) 70 dk. (82)
…itibariyle ikiye ayrılmıştı.
Birine vazifeden doğan ahlak, diğerine de aşktan doğan ahlak tesmi’ etmiştik.
Vazifeden doğan ahlakın menşeinin akıl, ışktan doğan ahlakın mastarının kalp
olduğunu…
Feryat âlemi. İnsanı elem ile
emel arasında yoğurur yoğurur götürür. Aslını aramakta biraz gecikirse,
hayaline köle yapar ve öyle bitirir. Şöyle bir düşün. Kendimize söyleyelim,
kendime söyleyeyim. Hayalimin kölesi. Hürüm der, şöyleyim der böyleyim. Bu
sahneyi şuhutta, dünya denilen bu imtihan âleminde, feryat âleminde, nasıl
söyleyeyim, hangi kelime ile izah edebileyim? İkbalinde hud’a[1]
, idbarında[2] fecia[3]
gizlenen bu sahnede, geliş ve gidişindeki gayeyi layığı ile duyup tatbikatına
geçmedi mi bir kimse, hayalinin kölesidir. Hayal de adamı yarı yolda bırakır.
Ondan sonra boyuna…
Hani konuşurken inkisarı[4]
hayale uğradık, inkisarı hayale uğradık. Hayale uğruyoruz... Ahlak insanı
bundan kurtarır işte. Çünkü ahlak insana gelme ve gitmede ki gayeyi öğretir.
Zimmet-i hak nedir, onu bildirir. Mebdei, mevlidi, maadı, aslı, bunları böyle
önüne çıkarır, huzur verdirir. Onun için her konuşmada tekrar ediyorum, yemek
değişir ama sofranın ekmeği değişmez. O bir kaç cümle bizim mevzuun ekmeği
sayılır. İnsan asude kaldığı vakit, kendi kendisi ile baş başa olduğu zaman, iç
âlemine doğru girer, şöyle içeriye doğru, kendisinden içeri. İç âlemin de ne
var? İşte, ne varsa iç âleminde var. Niyazi’nin dediği gibi;
Sağum
solum gözler idim
Dost
yüzünü görsem deyû
Ben taşra
arar idim
Sanma zâhid Savm-u salât u
Hac u zekât ile biter işin
İnsan-ı kâmil olmağa
Lâzım olan irfân imiş
Kande gelirsin
Yakında varır menzilin
Nerden gelip gittiğini
Anlamayan hayvân imiş[i]
Bu geliş gidiş var ya hani. Böyle
kendi kendisi ile kaldığı zaman, birkaç sual sorar. Ben kimim? Fakat bu sual,
nefsinden gelen sual değildir. Bir de insan böyle bir sual sorar. Karşısındakini
küçük görür de “Beni tanıyor musun?” der,
“Ben kimim?” Tanıyorum kimsin? Bu davada gidersen iblissin. Kim
olacaksın, yer yer seni.
İnsan manaya sahip olmazsa
necaset kutusundan ibarettir. Hepimize tahlil yapılsa, eğer manamız yoksa beş
on okka idrak, bilmem pislik şundan bundan ibarettir. İnsanı insan yapan
manasıdır. Onu al içerisinden, cife. O mana çekildikten sonra esas itibariyle yanında
yarım saatte tutmazlar adamı. Bu ben kimim, bu şekilde ben kimim değil. Ruhundan
gelen sesle. Mütevazihane, haşihane, hadihane, huşu ve hudu ile. Kalıpta olan inceliğe şuhu, kalpte olan
inceliğe hudu derler. Anlatabildik mi acaba? Bunun ikisini bir kullanırlar
ama manalar ayrıdır. Kalıbında Hakk’a karşı olan saygının adına huşu, kalbinde
Hakk’a karşı olan saygının adına da hudu? Anlatabiliyor muyum acaba?
Haa, bu şekilde kimim der.
Nereden geldim? Ne iktida[5]
mutasavver[6],
ne intiha[7].
Gelmede gitmede sormadılar. Hiç birimize sordular mı var mı içimizde birisine
sorulan: “Böyle bir âlem vardır, teşrif eder misiniz, gider misiniz?”
Sormazlar. Giderken de sormazlar. Beyefendi, hanımefendi, ikinci bir hayat var,
hayatı berzahiye, teşrif eder misiniz? O halde neyimize güveniriz? Niye can
yakarız? Neden ah alırız? Neden insan haklarını tanımayız? Niye birbirimiz
inletmeklik içün şekiller ararız? Niye züğürtken mütevazı oluruz da vaziyetimiz
değiştikten sonra burnumuz çok yukarıya kalkar?
İkinci hayat var ya. Bizim
ananemizde bizim manamızda, bizim terbiyemizde, malum ya tarihin en eski
efendisi olan bu necip millet, bizim çok büyük şeceremiz büyük. Bizi taklit
yıkmıştır, taklit afettir. Bizi hiç kimseyi taklit edecek, tenezzül edecek,
şeyimiz yok. Çok zengindir. Öyle garbın, mücteba-i[8]
irfanından dökülen kırıntı ile geçinecek kadar düşmemiştir bu millet. Dövün.
Cehli gördüğü yere ilmi koymuş,…
Bunu her hafta söylüyorum da ehli
merakı kalmadı. Nasıl koymuş? Dedesinin kütüphanesine uğrayan yok ki. Öyle aşk
bir defa bak ne yapmış? Medeniyetin hakiki esasını deden koymuş orta yere.
Hakikisini? Evvela canan sonra can demiş. Medeniyet böyle yürür. Ama yapamayız.
Evvela canan sonra can demiş. ‘Yanındaki komşusunun aç olduğunu bilerek kendi
karnını doyuran insan değildir’, demiş. Nispetini kat ediyor insanlıktan. Yanındaki
komşusunun aç olduğunu bilerek kendisi karnını doyurursa insan değildir diyor.
Kabul etmiyor insanlığını.
Ama cicili biçili giyiniyor,
cicili biçili konuşuyor, kaç paralık insandır diyor.
Mutantan[9]
sofralarda oturmakla, seksen tane hizmetçi etrafında eğilip bükülmekle, suri
zevk ile sefa âleminde bulunmakla, medeni sayılıyorsa, benim ananem öyle
medeniyeti kabul etmiyor. Yani senin, Türk varlığı. Yaa, aç arayacağım diyor.
En büyük zevkim odur diyor. Düşmüşü kaldıracağım diyor. Nerede inleyen var
diyor. Başkasının alam-ı[10]
ızdırabatına karşı lakayd[11]
yaşayan bir adamla, vaziyet-i surisi güzel, şöyle süslü püslü, öbür tarafta da
keçeden yapmış abası, elinde beş on tane koyunu, kendisine muhatap tuttuğu
kavalının sesi, o mu medeni, yoksa inleten mi medeni? Hangisine medeni adam
diyeceksin?
O çoban çok medenidir. O çok
medenidir. Hayvanlara bile sözünü geçirttirir. Sen gel de bir vakitte gelmez
fakat o gel dediği vakitte çünkü onun insanlığına hayvan da meftun olmuştur.
Fakat benimkine meftun olmaz. Sen hainsin der. Sen insan inletensin der. Öyle
sözünü dinletir ki, yanar hayvan suya yaklaşır da içmesin diyerekten, bir parça
seslendiği vakitte içi yanarken döner ona huşu ile döner. Gider, gelir. Kıl
abalı çoban, insan inleten süslü adamdan daha medeni. Bir şey anlatabiliyor
muyum? Çok medeni.
Sen gönül huzurunu nerede
zannedersin satılık? Asude bir dile sahip olmak, gönül, huzur, huzur yok mu
huzur, anlamıyor musunuz? O cevheri zannetme ki sen hükümdarların, padişahların
emirlerin, reislerin, lortların kasasında üretilen bir
para ile satılabilir. Yok, oralarda bulunmaz. O kırık kalpli insanlarda
bulunur. O huzur kırık kalpli insanlarda. Boynu bükük insanlarda bulunur o. Ara
bul hukuk tedarik et.
Evet, deden cehli gördüğü yere
ilmi, inkârı gördüğü yere imanı, zulmü gördüğü yere adli koyan bir adam. Dünya
hayatıyla...
Bir defa hayata intiha vermiyor.
En mühim nokta bu. Dikkat edin, hayata nihayet tanıyan kimseden hayır gelmez.
Şimdiye kadar konuşmadığım yerdir burası. Bir adam ki, işte geldim gittim de
hayat bundan ibaret diyor, ondan hayır bekleme. Onun içün dünya huzur içinde
değildir. Ve olmayacaktır. Olamayacaktır. Vermedikçe. Terbiye tezgâhları
istediği kadar çalışsın, inzibat teşkilatı olanca kuvveti ile yapacağını
yapmaklık içün faaliyette bulunsun. En yüksek kafalar toplansın. En büyük
diplomatlar birleşsin, yine beşerin ah sesini dindiremeyecektir. Dinmez. Dindiremez.
Kısbi değil ki o. Kisbi değil. Bir yerden gelecek o huzur. Ona bir şey verecek o
da gelecek. Bunu her konuşmada tekrar ediyorum dimi ya?
İlim ne kadar yükseldi? Göz
kamaştırıyor. Fen aldı yürüdü. Felsefesi fikirleri durdurdu. Fakat beşere huzur
verebildi mi? Veremedi ne faydası var?
Fayda ne? Biz aşktan doğan ahlakın sahip olanların torunlarıyız. Tarihte
iki şekil gözüküyor başladığımda söylediğim gibi. Vazifeden doğan ahlak, birde aşktan
doğan ahlak. Tabi bu romanda okunan aşk değil. O aşk, ahlakın tarif ettiği aşk
başka. Romanda okunan aşk başka. Bu aşk, aslını, mebdeini, maadını, mevlidini,
kendi hüviyetini, bulmaklık içün, kalpte hâsıl olan bir mana. Kaç defa
tariflerini yaptım ya değiştire değiştire. Onun içün marifetin de fevkindedir
bu. Her şeyin fevkinde.
Aşk maşuk-i hakikinin rızasıdır. Size
bir tarifini daha yapıyoruz. Aşk maşuk-i hakikinin rızasıdır. İnsanın hakikatte
sermayesi odur. Maşukunun rızasında bulunan âşık, ne talibi izzettir, ne talibi
zillettir. Sen bu mevkie çıktıktan sonra zulme divan durmazsın. Bu sahaya
geldikten sonra hiçbir suretle satılmazsın. Bu payeye eriştikten sonra seciyeyi
insanini, Hakk’ın sana bahşetmiş olduğu o büyük emanetini hiçbir şey
mukabilinde değişemezsin. Çünkü izzete de talip değilsin, zillete de talip
değilsin. …sende kulağına rahman bir küpe yazılmıştır, ferşten arşa kadar olan
saha sana sineğin kanadı kadar gelmez.
O cah budalasına, masa delisine,
kasa zavallısına, çocuk nazarı ile bakarsın. Çocuğun eline boncuk verdiğin
vakitte böyle elinden alacaksın, ağlar bağırır filan. Nihayet boncuktur,
oyuncakla oynuyor, anlatabildim mi? İnsan da yüz yaşına gelir, sakallı çocuk
olursun. Buluğa ermez. Bir cismin buluğa ermesi vardır, kadınsa kadınlığını
görmez, erkekse erkekliğini görmez. Bir de ruhun buluğu vardır. Anlatabiliyor
muyum acaba? İnsanı ahlak ruhun buluğuna eriştirir. Anlatabiliyor muyuz acaba?
Bir kalıbın buluğa ermesi vardır; kadın kadınlığını görmesi, erkek erkekliğini
görmesi. Birde ruhun, asıl iş orada. Ve insan onu görmek için gelmiştir.
Onu gördüğü dakikadan itibaren,
eğer beşeriyet onu gördü mü cemiyette tefrika kalkar. İlk önce aileye bakmak lazım
gelir. Beş nüfuslu bir aile, ruhen birleşmişler mi birleşmemişler mi? Biz bu
hali kaybettik. On nüfus var evin içerisinde, hepsinin kafası ayrı işler. İşler
de hayra mı işler? Hayra işlese iyi neticeler çıkar, neye işler? Hevayı hevese
işte. O onu beğenmez, o onu beğenmez, o onu beğenmez… Yalnız külaha bayılma,
kafana bayıl kafana. Külahı başkası verir ama kafanı verir mi? Kafanı veren bir
yerdir, niçin boyun kesmiyorsun?
… bir deryadır azizim, sen ne
kadar akıllı olursan akıllı ol, derya senin aklından korkmaz. Bak mağrur olur
aklına. Derya eğer senin aklından korkarsa, hiç, kıymet bile vermez. İşte derya
da Allah’ın (cc) kuvvet verdiği insandır. O kuvvet kimde varsa hiçbir şeyden
korkmaz. Deden öyle idi. Kâinattan korkmazdı ve kâinatın efendisiydi.
Anlatabiliyor muyum bir şey? Sende o dedenin çocuğusun.
İlk önce hislerimizi düzeltmek
lazım gelir. Beş zahir his var, beşte batın his var. Fakat batın hissi bir hisse indirenler de var. Ona hissi müşterek
derler. Altı his diyelim biz, kolaylaştıralım işi. Bunlar bozuk olursa, ilk
büyük düşman içerde oturuyor, nasıl yürüyeceksin? Yürümenin imkânı yok ki.
Hisler, hisler bozuk, galat. Göreceği göremiyoruz, işiteceği işitemiyoruz,
tutulacağı tutamıyoruz. Koklanacağı koklayamıyoruz. Eee en büyük düşman
içimizde. Bunu tashih etmek lazım gelir. Tashih edince insan kıble olur, kıble.
İnsanın tarifini yapıyorum, acaba anlatabiliyor muyum?
Başladık ya en zor olan yer
diyerekten. İnsan, bu hislerini tashih ettiği dakikadan itibaren bütün mevcudat
ona boyun keser. Onun kendisine ait vücudu kalmaz. Kendine ait vücudu kalsa Âdem’e
(as) secde eder miydi melekler? Putperest mi onlar? Anlatabiliyor muyum
inceliklerini? Sen benliğini atarsan, ben benliğimi atarsam, fenalık yapabilir
miyim sana? Sen bana yapabilir misin? Yapamazsın. Niçün? Hislerimiz bizim garaz
şimdi. Onun içün tutunamıyoruz.
Ne emniyet var, ne itimat var, ne
merhamet var, ne hürmet var, ne de bunların neticesi olan muhabbet var. Bunlar
olmadığından dolayı zavallı vaziyetteyiz. Bunlar olmadıkça da Allah (cc) bana
yardım etmez. Ben size sermaye verdim der, işletin bunları der. Havas
tabakasında merhamet, aşağı tabakasında o merhameti gördüğü vakitte hürmet,
ikisi evlenecek muhabbet çocuğu doğacak. Ondan sonra ben sizinle beraberim der.
Yukarı tabaka aşağı tabakayı inletirse, aşağı tabaka da yukarı tabakaya sırası
gelir ben seni tepelerim diye yaşarsa, nerede gelecek muhabbet? Hiç bir şey
yok. Çöker. O acze düşünce aman demenin faydası yok. Öyle herkes diyor o
faydası yok.
Firavun, hayatında baş ağrısı
görmemiş adam. Hiç. Allah’ın (cc) işleri. Ömründe baş ağrısı nedir görmemiş.
Bir gün kaşı çatık gezmemiş. O kadar fırsat eline verilmiş ki, Nihayet, [12] اَنَا۬ رَبُّكُمُ الْاَعْلٰى
demiş işte. “Aradığınız Allah benim” diyor. Buraya kadar açmış kapıyı. Zaman
gelmiş, tepele emri verilmiş, aciz tabi, [13]
اٰمَنَّا بِرَبِّ هٰرُونَ وَمُوسٰى diyor. Çok şeytan adam, İman ettim demiyor
Allah’a da (cc), huyu öyle, yakayı kurtarmak istiyor. Çok şeytan. Yarabbi,
Harun’un (as), Musa’nın (as) İman ettiği Allah’a (cc) iman ettim. Kendi kendine
bir Allah tanımıyor. Tanımak istemiyor çünkü malum ya felsefi iman bir iman
değildir, kabul etmez.
Yani vardır ya bazı insanlar, evet
ben görüyorum kâinatta bir gizli kuvvet vardır. Ne gizli kuvveti, kuvvet aşikâr
olur bir defa. O söz de acayip. Gizli kuvvet olur mu? Kuvvet aşikâre. O senin
bulduğun Hak, Hakk’ın kendisi değildir. Öyle istemez. Ben bunu beyana insan
gönderdim, Onun beyan ettiği gibi kabul edeceksin. Ben kendimi beyan etmeklik
içün, kendime layık kıldığım insan gönderdim. O nasıl beyan etmişse. Öyle “Onu
ben kendi aklımla buldum”… O senin bulduğun şey hadistir. O Allah (cc) olmaz.
Bunun farkına vardı da, tepele emrini de aldı,
اٰمَنَّا بِرَبِّ هٰرُونَ وَمُوسٰى
dedi. Ben Musa’nın (as) Harun’un (as) iman ettiğine iman ettim. Onun üzerine,
manzumeyi kuvve-i ilahineyeden melekutten bir kuvveye “Ağzına çamuru tık”
dediler. O remiz, o çamur denilen şey kesafet. Yani hayatının filmini çevir. Bu
kadar insanı öldürdün, bu kadar ev yaktın, bu kadar ocak söndürdün, bundan
sonra mı Allah(cc) diyorsun? Tepele. O fayda etmez o. Onun faydası olmaz. Öyle.
Yoksa kim acze düştüğü vakitte
aman demez? Kudret aşikârdır, tramvaya koşarsın yetişirsin, kaçtı ha dersin,
aczin tahakkuk etti. Yaratırım deme artık. Elini cebine sokarsın, gerilirsin,
beş saat sonra da uyursun. O halle o hal ne? Dimi? Geriliyordun ya. Şöyle
yaparım, böyle yaparım, şöyle ederim, böyle ederim, şimdi de uyuyorsun. Zavallı
vaziyette her şeyin elinden alınmış. Karı gitmiş koca gitmiş, çocuk gitmiş,
masa gitmiş, rütbe gitmiş, ilim gitmiş, bilgi gitmiş, şuur gitmiş. Ne kadar
ders kaçırır. Kudret ne kadar ders kaçırır. Ne büyük ibretler vardır içinde.
Hepsini elinden alır, bahr-ı ummanı ehadiyetine atar, fakat bizim gibi nüfus kâğıdı
kayboldu, evrak altında filan kayboldu yok. Yakaza halini verdiği vakitte,
buyurun ilminiz, buyurun kocanız, buyurun karınız, işte çocuğun, işte masan,
cehlin, emir isen emirliğin, hepsi teker teker birer birer verir. “Bir gün
vermezsem ne yaparsın?” diyor. Şu senin varlığını güvendiğini ben her an
elinden alıyorum iki gözüm. Ben öyle bir Allah’ım (cc) ki, bakmaya kıyamadığın
gözlerinin etrafında çevrilen kirpiklerden duvar üzerinde diken yaparım. Ben
öyle bir Halik’im. O yere pek sert basma, ya bir dilaranın yanağıdır, ya bir
aslanın göbeğidir der.
Görüp
kabr içre tenhalığı nefret kılma ölmekten.
E bu feryat âleminde artık
birbirimize sarılmanın zamanı gelmedi mi? Kalplerin birleşme anı gelmedi mi? Mevzuun
başlangıcında dedim ki, bizim ananemizde yani biz dedemiz -Sıhhatim o kadar iyi
değil de cümleleri karıştırıyorum. Siz seçin seçin alın- aşktan doğan ahlaka
saliktir. Aşk. Birde vazifeden doğan ahlak var. Dedemiz ona tenezzül etmemiş.
Ama biz, ben onun aleyhinde mi zannedersin? Yoook. Hepsi baş üzerinde. Bugün
hepsi taa burada. Anlatıyoruz tarihi vaziyetini.
Vazifeden doğan ahlak da her şey
yerli yerine kullanılır, bütün nimetler yeri yoluna vaz edilir, fakat
içerisinde kendisi mevcuttur. Aşktan doğan ahlakta kendi yoktur. En canlı
misali Türk askeri. Hala o kan bizde mevcut. İşte Kore de imtihanı verdik. Yine
tarihte birinciliği aldık. Allah (cc)
bize hususi bir iltimas muamelesi yapmış. Cepheye gider, derhal soyunur,
hiçbir şey yok aklında. Ekmeğini vermezsin Allah (cc) der doyar. Ayakkabısını
yetiştirmezsin nasırından çarık yapar. Arkamdan vurulursam, imansız giderim
der. Belki bu senelerde rast gelmemişsek de biraz şöyle çok uzağa değil az
geriye doğru döndüğümüz vakitte öyle anneler tesadüf ediliyor ki tarihte,
çocuğunu gönderirken “Gel yavrum, alnından öpeyim. Öptüğüm yerden şehit olursun
inşallah” diyor. Bu ne ile olur iki gözüm? Ne buldu da bunu dedi? O kadın aptal
değil, öyle zannetme sen. Boyasını yapacak bugün el yok. Dağlarda toplamış
olduğu çiçeğin boyasını vermiş olduğu kimyager yok. Alman kimyageri, halıyı, alıyor, böyle bakıyor, bakıyor
çıldıracağım diyor, bulamadım boyayı diyor. Kadın buldu bunu annen buldu. Dağda
çiçeklerden buldu yaptı, Alman kimyageri alıyor bakıyor, şaşırıyor, parçası, şu
kadar parçası binlerce lira ediyor. Onun sen yününe vermiyor o. Bu boya nasıl
bulundu?
Sekiz saat harp ettim, e sen
getirmedin askerini … arka kuvvetini
getirirdin. Ben vazifemi yaptım. Öyledir vazifeden doğan ahlak. Yok diyor öyle
saat yok, aşkta saat olmaz ki. Anlatabildim mi acaba? Aşk da saat olmaz, mekân
olmaz, zaman olmaz, akıl olmaz. Akıl boşanmadıkça aşk gelmez. Anlatabiliyor
muyum acaba? Akıl boşanacak ki o büyük nimet gelebilsin. Bunların hiçbir şeyi
yok. İşte deden bu şeyin, bu ahlakın sahibi. Onun için evladına öyle derdi,
Allah’tan hayat istersen aşk iste yavrum aşk. Aşksız hayat ölü. Onun ayine-i
vücudunda hak yok demektir. Anlatabiliyor muyum?
Ayineyi vücuduna hak henüz
cemaliyle tecelli etmemiş. Haksız bir şey yok ama anlatmak için söylüyorum.
Allah’ın (cc) türlü türlü sıfatları var. Onun ayine-i vücuduna Huda cemali ile
tecelli etmemiş demektir. Ne mahrum adam, ne zavallı adam. Haa, onun içün ne
demiştim konuşurken? Hayata nihayet veren insan, hayat bundan ibarettir, intiha
buldu mu hayatta, o adamdan hayır gelmez. Gelmez. Cemiyete hayır gelmez.
İnsanlık hayır görmez. Benim dedemin ananesinde dünya tarladır. Ahiret denilen
ikinci hayat harmandır. Anlatabiliyor muyum? Dar’us Selam bir hazinedir, tathir[14]hane-i
şekavet olan mahalli bir hazmahgendir.
Binaenaleyh doğdun mu artık nihayet yok. Böyle bir varlığa sahip olan bir camia
elbette karadan gemi yürüttürür. Elbette zalimi gördüğü vakitte nazarı ile otur
dediği vakitte oturtturur.
Çünkü orada tasarruf eden başka
bir kuvvet de vardır. …derki “Güzel söz kelimeyi tayyibedir. Yani kelimeyi
tayyibe şecere-i tayibe gibidir” der. Allah (cc) kendisi, ben size misal
getireyim, diyor. Ne diyor kelimeyi tayyibe? Ben yokum sen varsın. Anlatabildim
mi acaba? Ben yokum sen varsın. Çünkü ben otuz yaşındayım, elli yaşındayım,
kırk yaşındayım, atmış yaşındayım, bin sene evveli kendimi bilmiyordum,
etrafımda beni bilmiyordu. Hiçbir defterde de ismim yoktu, ismim cismim, resmim
tanınmıyordu. Kendim kendimi bilmezdim, mühim beni hiç bilmezdi. Beni var
ettin.
Yine zamanı gelecek, bu isimler,
bu resimler, taallünler[15]
bu sahneden çekiliverecek. Demek ki benim hakikatte bizatihi vücudum yok. Vücud-u
mecazim var, fakat hakikatte vücut senin vücudun demek. Buna kelimeyi tayyibe derler. Anlatabildik mi
acaba? Bu ruhtan gelen bir kelimedir. Bu şecere-i tayyibeye derler der. Mesela
hurma ağacını alalım. Çekirdeği bir tahtadır. İntifa[16]
edilir. Erir de insanda. Namütenahi vitamin vardır. Evet, henüz keşfedilmemiş.
Cami-i vitamin. Elyafından[17]
istifade… Atılacak bir çöpü yoktur. Atılacak şöyle ufacık bir çöpü yoktur.
Beşeriyetin Fahri Ebedisinin (sav) yatağı onun lifindendi. Hiç mikrop gelmez,
toz olmaz, toprak kabul etmez, böcek içerde tutunamaz. Hiçbir şey tutunamaz.
Anlatabiliyor muyum?
O yatağın yüzü de sahtiyandandır[18].
Gayret yumuşak böyle, şimdi görülüyor, eskiden daha iyi görülürdü ya, hani
yumuşak çantalar vardır derisi, eldiven gibi, ondan. Yaa. Nefisten gelen, ben
varım, başka bir şey tanımıyorum sözü de kelimeyi habisedir diyor. Allah (cc)
diyor bunu. O da ebu cehil karpuzuna benzer diyor. Ufak bir rüzgârla kül olur
geçer gider, tutunamaz. Fakat hurma ağacını rüzgâr sökmez, hiç görülmemiş hurma
ağacını rüzgâr söksün. [19]
اَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِي السَّمَٓاءِۙ . Lügat manası
öyle. İç manasına girecek olursak, ben kelime-i tayyibeyi, o mübarek şecereyi,
sevdiğim kulun araziyi kalbiyesinde rekz[20]
ederim, hiçbir düşmanın sözü ile sarsılmaz, çıkaramazsın onu sen. Dünyanın her
tarafından esen manevi zehirli gaz tesiratını yapsın ona tesiri dokunmaz. Ben
yokum Allah (cc) var der o. Lokma lokma etsen öyle der. Azizim bana bir milyon
lira, beş milyon lira, bir milyar lira teklif etsin, şunun hakkını bana ver
dedin, ben böyle şeylere tenezzül etmem. Çünkü ben insanı naibi hak tanımışım.
Onda Hakk’ın vücudunu görmüşüm, senin teklif ettiğin şey ona karşı tecavüzdür, ben
onu ayağımın altına alır çiğnerim. Tesir etmiyor. Neden? O ağacın kökleri
semada. Sema bu. Akıl âlemine gelmiş. Reddet diyor aklı, at. O kimsenin adına
ahlak da ne diyorlar: Münevver adam. Münevver adamın tarifi bu. Anlatabildim mi
acaba? Üç sayfa okumuş, dört tane Frenkçe kelime bellemiş, kendi aslında
bulunan en büyük varlığı ayağının altına almış farkında değil de şunu bunu
taklit etmiş de ondan sonra münevver olmuş. Ne münevveri?
Durduğumuz nokta, hayat inkıtaya[21]
uğramıyor. Ahlak mevzuunda hayata intiha yok. Hayata intiha kabul edildi mi
cemiyette hayır bekleme. Yıkım başlar. İnkıraz[22].
Hatta ikinci hayata gitmezden evvelde hayat devam etmekte. Şurada güzel bir şey
söyleyeyim size. Tıp, fen mevzuuna da girdi canım bunu inkâra lüzum kalmadı ki.
Ruh ilmi ile uğraşanlar ama davet ettikleri ruh değildir. Bir mana vücudunu
ispat, çünkü ruh âlemi emirdendir, mahlûka uşak olmaz. Anlatabiliyor muyum
inceliklerini?
İyi ama topluyoruz şöyle oluyor
böyle oluyor. Mesela hattı zatında daha buralarında bir şey yok. Amerika da üç
tane adam yahut bir tane adam vuruyor masaya, masa beş metre, cazibe kanunu
hafif etti işte. Beş metre yukarıya kalkıyor. Efendim telkinle. Masaya yine
fotoğrafını çekiyorlar. Cemad da telkine uyar mı? Yani Kudret bu asırda fen
ismi ile tecelli etmiştir, inkâr kapısını kapamıştır, tepelerim diyor. Masanın
üzerine adam oturuyor, rap beş metre yukarıda. Tık fotoğrafını çekiyorlar,
telkin diyemezsin, buna da mı telkin diyeceksin? Cemad da mı telkine kapıldı?
Serair[23]
dolu. Huda öyle tecelli etti şimdi.
Mesela bundan bir asır evvel
demiş olsaydık ki, Ömer’in (ra) İran’a Göndermiş olduğu ordu, bir aralık
muhasara ediliyormuş. O günde Ömer (ra) Cuma namazı kıldırıyor, hutbede hutbe
irad[24]
ediyor. Şöyle bir bakmış, o tarafa doğru, hutbe irad ederken bırakmış birden
bire eliyle Ya Sâriye, el-Cebel cebel diyor. Derhal tespit etmişler,
kimse bir şey söylemiyor. Zaman geliyor, ordu muzaffer oluyor, genaim de
geliyor. Kumandanı geliyor, Sariye’ye diyorlar ki, “Ne oldu?” Böyle bir şey
oldu, evet” diyor, “Bizzat gördüm harbi buradan idare etti. O böyle dediği
vakitte biz meğer aşağıdan kuşatılmışız, zirveyi alın diyor zirveyi geçin bu
tarafa” E bir asır evvel inanan gönlünü keser, fakat bugün, onu inkâr eden
dudağını bükeni fen koparır atar.
Keramet-i mana mukabili kerameti
dünya zahir olmadıkça kâinata nihayet yok dedi Beşeriyetin Fahri Ebedisi (sav).
Burada… Burada oturursun, konuşursun, ta dünyanın bir ucunda suratını da
görürler, sözünü de hiç böyle hıh derken nefes alışın dahi duyuluyor dimi ya?
Hindistan cevizi kadar muhafazanın içerisinde, o cevheri aklı babanın evinden
mi götürdün? Unuttum biraz sonra aklıma gelirse. Nereye gitti de nereden
gelecek? Ne kadar da ders kaçırmıştır. Unuttum dersin, bakalım aklıma geldiği
vakit, nereye gitti o? Nereden gelecek?
…olduğunuz akılınız kabili vezin midir?
Eczanede satılır mı? Nerede bulunur? Rengi nasıldır? Efendim dimağın işte,
şurasında da. Sayfa numarasını göster, bırak konuşmayı. Hücrenin bilmem
neresinde. Sayfa numarasını görelim bakalım, sayfa numarasını. Ampulü görüp de,
her vakit söylerim bu misali veririm. En canlı misali. Getir sahrayı beyabandan
bir adamı, hiç hayatında ışık görmemiş, yalnız tahta parçasıyla etrafını
aydınlatmış, birden bire kaldır buraya getir, bunu gördüğü vakitte bunun içinde
ne yakıyorsun der. Yahu bunun içine bir şey konmaz, bu ampuldür. Müspet menfi
iki tane kutup filan onlar… Ne konuşuyor yahu... “İçinde ne var diyorum, sen
bana ne anlatıyorsun?” der. Buda aynı ona benzer.
Beşeriyetin Fahri Ebedisi (sav) Mahdum-u
Necipleri Hazreti İbrahim vefat etmiş. Ahiret istasyonu olan kabre teslim
ediyorlar. Kabir kapanmış. Oğlum, oğlum demiyor. Yavrum, kalp hazin, gözler
yaşla dolu, söyle yavrum, Rabbim Allah (cc) de, dinim de İslam de, babam
peygamberdi de. Tabi o hangi cümlelerle söylüyorsa yanmaya başlamış etraftaki
insanlar. Hazreti Ömer biraz seslice ağlamaya başlamış. İltifat etmişler ona.
Dokunmuşlar yine. O sizin yavrunuz demiş. Sonra teklif de yok daha, mini mini.
Bir suale şey değil. Fakat işin azameti, saltanatı. Bunun içün böyle derse.
Derhal hükümet-i süphaniyenin büyük sefiri namus-u ekber, nazm-ı kerimle geliyor.
Biraz evveli söylemiş olduğum kelimeyi tayyibe, ثَابِتٌ . dedi ya. Onu namütenahi ye kadar sevdiğinde
ispat edecektir, kesilmeyecektir rüzgâra diyor. Anlatabildim mi? Onun içün
hayatta, ahlakta yer almak isteyenler, bunu gaye edinirler de nispet dâhilinde
bundan birden bire soyunulmaz. Bu birden bire atılmaz. Fakat düşüne düşüne, hiç
olmazsa zulmü terk ederse, hiç olmazsa bana yapılırsa ben tahammül eder miyim
diye düşünmeklik şekillerine girerse , ... alıyor demektir. O kelimeyi tayyibe
ki, ben yokum sen varsın. Azıyla söylemek değil, hal ile göstermek.
Anlatabiliyor muyum acaba? Haliyle.
Serverlik ister isen üftâdelik şiar et
Kim düşmeden ayağ çıkmadı başa bade. Fuzuli bunu ne kadar güzel
söylemiş. Serverlik ister isen üftâdelik şiar et Kim düşmeden ayağ… Ayağ iki
manaya gelir, bir kadeh manasına gelir, bir de birigin[25] (cilm) ezilmesinde ezen vasıta. Okumuştum nazımı ama yine okuyayım.
Çat kaşlarını, çehreyi namusa hitap et.
Yak narına mamureyi takvayı yebab[26] et.
Biraz da izah etmek lazım şimdi orayı. Buradaki namus ahlakın bidirdiği namus
değil. Örfü beldede bir şey vardır. Şöyle derler böyle derler, Anlatabiliyor
muyum acaba? Bir de ahlakın tarif ettiği namus var. Ona yüzsuyu deniyor. İmam-ı
Ali (kv) onu şöyle tarif ediyor. El hayâ
u katretün iza kutire kutile. Hayâ bir damladır, düştü mü ölür. Çok iyi
muhafaza edin der.
Büyük sertac-ı ibtihac olan zatı ala da “Bir insan bir camia düşmeye
başladı mı Allah’a (cc) başka bir şey istemeyin, Rabbim bunlara hayâ verin diye
dua edin” der. Hayâyı verdi mi her şeyi verecek der. Bir kavmi Allah (cc) düşürmek
istediği vakitte ilk önce hayatını alırmış. Bir insanı yıkmak istedi mi evvela hayâsını
alırmış. Kendinden utanmayan kimseden utanmaz diyor. Önce kendi kendinden
utanacaksın diyor. Ölçüde bu. Kendinden utandın mı herkesten utandın. Kendin
utanmadın mı öbürküne ca’li[27]
diyor o. Sahtekâr diyor, kendi kendini aldatıyor, etrafı aldatıyor diyor.
Kendinden utanacak diyor. Ölçü bu.
Namus, Allah’ın (cc) gayret sıfatından, hususi sıfatından, sevdiği
benimsediği, seçtiği insanın kalbine ilham etmiş olduğu varlığın adına denir. O
ayrı o. Bu da aynı ya. Canım filanca şöyle
derse? Canlı misali çok onun. Dostum, dostum diyor her neyse. Ölür götürü
musalla taşına, parmaklığın kenarında dikilir durur. Niye geldin? Sigarasını
yakar, yanındakilere o adam iste orada ölmüştü veya o cenazeyle alakadar. Dostu
ile alakadar. Sözüm yabana. Hikâye anlatır, güler, şakalaşır. Öteki beriki,
canım der kendi kendine içinden, hava bugün karlı yağmurlu, yakasını kaldırır,
gezinirken kendi kendine, sırası mıydı şimdi bunun ölmesi? Sırası mıydı der.
Etraftan çekindi de geldi kendi kendine işte. Bir tane misal, daha böyle
namütenahi. Hayatımızda çok. Ona karşı söylenmiş bu.
Çat kaşlarını, çehreyi namusa hitap et. Yak narına mamureyi takvayı yebab
et. Dondurma kutusu gibi sofuluk yapmışsın. Kendinden başkasını insan tanımıyorsun
yahut imanlı tanımıyorsun. Takvanı da bir yak bakalım diyor, kibriti çak.
Evliya mı oldun. Bu asırda da çok, sahte. Kadınlardan da bollaştı. Hiç kimse
imanını kurtarayım da gideyim demiyor. Kadınlardan. Rüya gördü şunu gördü bunu
gördü. Kendini yokla. Rüya, salih adamların rüyası hayatta tecelli eder. İyilik
kısmı. Kötülük kısmı salihde de tecelli eder, şaki de de tecelli eder. İyilik
kısmında bir defa iyi rüyanın çıkabilmesi için o adamın yalan söylemesi şarttır,
dedi Hazreti Muhammed (sav). Oo zor iş o kardeşim.
Efendim peygamberi gördüm ben diyor. Birisi gelmiş bana peygamberi… E
ne oldu? Kendi kendine bir paye veriyor? Ebu cehil canlı gördü, elini tuttu.
Ebu Cehil var ya meşhur, böyle canlı tuttu, elini tuttu, yanına gitti konuştu. Evliya
Allah’ın (cc) dostu demektir. Allah’ın (cc) dostu, Allah’ın (cc) ahlakında
olur. Bak var mı o ahlaklar sende, ahlakında o Allah’ın (cc) ahlakında oldun mu
zaten onu söylemezsin sen. O hali göstermezsin, kaçarsın. Allah’ın (cc) ahlakı.
Ölçü o [28]. تخلقوا
باخلاق الله واتصفوا بصفات الله.
.Allah’ın (cc) ahlakı ile ahlaklan, Allah’ın (cc) sıfatı ile sıfatlan
demiş. Zühd afete yansın görüp ey dide-i canan. Neyse ben lazım olan
yeri okuyayım, çok uzun sürecek bu ben yorgunum.
Olmazsa garaz âleme sertacı
mubahat,
Olmazsa garaz âleme sertacı mubahat.
Sen kendini önce kademi yâre turab et.[ii] Anlatabildim
mi acaba? Sen eğer kâinatta, büyük mana âleminde büyük büyük bir mevkie sahip
olmak istersen, [29]عِنْدَ
مَل۪يكٍ مُقْتَدِر
sırrına sahip olmak istersen, bu kolay kolay olmaz ki. Yaa, ne yapacaksın
diyor. Olmazsa garaz âleme sertacı mubahat. Sen kendini önce kademi yâre turab
et.
Ey çehreyi maksud, ruyundaki envarı sema görsün utansın.
Ey çehreyi maksut, Ne var? Keşfi nikab et.
Ey aşk azabında senin başka sefa var.
Cennette de lütfeyle beni vakfı azab et. Hani dedik ya, Hayat şu içün lazım
diyerekten.
Ey aşk azabında senin başka sefa var.
Ey dil sana sen gelmek için az mı dolaştın?
Kaç bin puta taptın bu sanemgahta hesap et.
Öyle değil mi ya, memur olursun,
amir olacağım dersin, putun o dur. Amir olursun daha büyük olacağım dersin,
putun o dur. Masan daha büyüsün dersin putun o dur. Neyse gönlünde emel, hep
onlar birer puttur. Onlardan soyunup da lazım gelen şeyleri alabilmek için ona
işaret ediyor. Ey dil sana sen gelmek için az mı dolaştın? Kaç bin puta taptın
bu sanemgahta hesap et.
Konuştuğumuz esasların
tariflerini yapalım. Yoruldunuz galiba? (hayır) yaptığım tarifler ama yabancı
arkadaşlar gördüğüm için tekrar ediyorum. Vazifeden doğan dedik. Vazife nedir? Üç
şey cemiyette suiistimal edilmiştir. Vazife, vicdan, münevver. … tarif ettik.
Efendim vazife her şeyden mukaddestir der, onu tarif etmek lazım. Vazife ne?
Vazife, vacib-ül icra olan şeye denir. Biraz daha açık Türkçesi, yapılması
aklen, ahlaken, örfen, hamiyeten, mürüvveten, kalben, yapılması mecburi olan
şeyin adına vazife denir. Onun için mukaddestir. Mukaddes olan şey kutsiyetten
doğar, kutsiyet ahlakiyattan doğar, ahlak bir yere inanmakla olur.
Demek oluyor ki, bu kanaldan
geçmeyen herhangi bir iş vazife değildir. Sen bir yere uşak olmuşsun, efendim
ben orada vazifeliyim, e keyfine alet olmuşsun, vazife mi o? Öyle vazife olur
mu? Saçma. Acaba anlatabildim mi? Bakacaksın akıntısına. Nereden geliyor bu?
Vazife mukaddestir, mukaddes olan şey kutsiyetten doğar, kutsiyet hattı zatında
ahlaktan doğar, ahlak Allah’tan (cc) doğar. Kanal böyle geliyorsa vazife.
Gelmiyorsa bakarsın, işe yarar bir şey mi yaramaz bir şe mi? Öyle şey değil ki
bu.
Bir de vicdan kelimesi. Efendim
sen onu benim vicdanıma bırak. İyi ama vicdan kelimesi, ne bileyim ben. Vicdan
Arapça bir kelime. Manası bulmak. Vicdan, Türkçesi bulmak. Ne demek bulmak?
İnsanlar bu âleme üç şey için geldiler. Bilmek, bulmak, olmak. Bilmek makamında
yüksek bir yer. Binaenaleyh öyle milyonda bir insanda var o kardeşim. Bulmak,
Allah’ı (cc) bilecek, bildikten sonra da bulacak, sonra olacak.
Vicdanıma bırak dersin,
bırakırsın, ondan sonra seni cayır, cayır yakar. Yukardan beri yaptığım
tariflerde geçen cümleler arasında lazım gelen manayı biz ifade ettik
kanaatindeyim. Buraya uyduraraktan, hakikaten o adam, hayatta ben yokum sen
varsın diye yaşıyorsa, evet onda vicdan vardır. Güzel. Dikkat olunacak nokta.
Çünkü ahlak der ki, “Lâ darara velâ dırâr” aldanmakta yok aldatmakta.
Dikkat ey buraya aldanmak yok. Aldandın mı hariçtekine kusur bulmayacaksın.
Kendine. Benim manamda eksiklik varmış ki, bu beni aldattı. Ne güzel hesaplar
dimi? İkisi de yok, ne aldanmak var, ne aldatmak var. Ama gayba agâh olmak için
gaybı görücü olmak şarttır. Gaybı görücü olabilmeklik için, bu gözü diğer gözle
değiştirmeklik şarttır. Dedik ya, rahatsız hasta. Havas, en büyük düşman o.
Kendimiz de iklim-i vücudumuzda çöreklenmiş. Bilerek aldanmak var. O makbul o.
Hazreti Osman (ra) dedi ki, “Şu şekilde, şu şekilde taat de bulunanları,
köleleri -çok kölesi vardı- azat edeceğim” dedi. O şekilde görünmeye
başladılar. Bir gün hazreti Ömer (ra) koluna vurdu, dedi ki, “Bunlar samimi
değil” dedi. “Hay, din için aldanayım, biliyorum anma” dedi, Anlatabildim mi? Onun
şekli yine ayrı o. O tatlı o. Bilerek aldanmak. Ufak çocuğun olur da, sofrada
tavuk yersin, kemiğini kırarsın lades tutuşursun. Çocuk sevinsin diyerekten bir
şey verdiği vakitte, mahsustan alırsın. O sana, bir hal geçirir, bir zevk
geçirir. Gözünde o ışıltıyı görmek için. Anlatabiliyor muyum acaba? O ayrı o.
Şimdi misalini vereyim de sana daha iyi anla. Bilerek, onun ziyanı yok.
Aldanmayacaksın. Aldanmamak için aklı külden bir şey gelmek lazım gelir.
Bir misal vereyim sizde. Emir-i Subba hastalanmış. Aslan yani ya. Hayvanatın
emiri. Tilki duymuş, yahu demiş bu kadar bizim başımızda durdu, şunu ben bir
ziyaret edeyim. Girmiş, gitmiş yanına,
bakmış ki, na-tuvan[30],
aciz. O savlet[31] filan
yok. Öyledir. Acımış demiş ki;
-
Emirim, bir doktor toplantısı yapılmadı mı? Bir
şeyler söylenmedi mi?
-
Ne yapalım, bizde gidiyoruz galiba. Demiş.
-
Hiçbir şey yapılmadı mı?
-
Ha hatırladım, demiş, Bu sabahki doktor
toplantısında, dediler ki senin mühim bir ilacın kalmıştır. Olursa, o olur. Olmazsa
ne yapalım kadere teslim olmak. Bir geyik beyni yersen iyi olmaklık ihtimalin
var. Sen geldin, seni o işe memur ettim” demiş. “Bana bir geyik avla getir.
-
-Aman efendim, demiş, Geyiğin kendisine mahsus
bir sıfatı vardır, sürat. Ben ona nasıl yetişirim?
-
Sen kendi sıfatını kullan, sen tilki değil
misin?
-
Evet.
-
Kullan! Tilki acımış.
-
Himmet edin de bulayım, demiş.
-
Hadi demiş memnun edersin beni. Geçmiş ormana,
uzaktan bir geyik görmüş.
- Ooo demiş efendim Allah (cc) uzun ömürler
versin, inşallah şöylesiniz, filan, birçok elfaz-ı tevkiriye[32],
ikramlı ikramlı sözler. Geyik etrafına bakınmış,
-
Eliyle bana mı? Demiş.
-
Evet, zatınıza söyledim.
-
Hayret! Demiş. “Ben bu hitaplara bilmem ki neden
layık olayım?
- Aaa, haberin yok mu? demiş. Ben bu işin
acemisiyim, dilim bu kadar dönüyor. Esas size lazım gelen elfazi tevkiriye bugün
takat getirmez. Yapılamaz.
-
Ne oluyor? demiş.
- Emirimiz ölmek üzere, sizi namzet gösteriyorlar,
deyince duraklamış. Çünkü bu iskemlede ne varsa bunda. Bunda bir hastalık
vardır ki, ihtirası bunun hiç kurtulan yok. Yalnız çukurda. Çukura gittikten
sonra kurtuluş yok. Ondan evvel kurtulmazsın. Öyle bir hastalık o.
Yumuşayıvermiş, geyik, zavallı.
-
İyi ama bu kadar büyük hayvanlar var, kaplanlar
var, sırtlanlar var, işte ne bileyim birçok hayvanları sayıyor, ayıyı, şusunu
filan. Hepsine birer kusur bulmuş.
-
Hepsi yanında sayıldı. O hunhardır, hayvanata
riayet etmez, iyi bakmaz, ayı aptaldır idare edemez, şudur budur. Fakat ismi
zarifiniz zikredilir edilmez, “geyik”; Hah! demiş. Durdu, fakat demiş bu öyle
bir yer ki bunun çok rakibi olur, sizin haberiniz bile yok. Ben size
teşrifatçılık yapayım, huzura kadar götüreyim, kulunuzu da unutmazsınız, demiş.
O makama gelince unutmazsın.
-
“Pekâlâ.” tıpış tıpış yürümüşler. Şimdi aslanın
yanına çıkmış. Çıkmış ama ne de olsa
ürküyor, iki adım gidiyor, bir adım geri çekiliyor, iki adım gidiyor, bir adım…
Aslan da çok zayıf bir vaziyette ama nede olsa aslan. Şöyle elini dokunmuş, ki kavrayayım
diyerekten, kulağına çarpınca kulak parçalanmış. Aslan eli. Fırlamış. Ondan
sonra derin bir ah çekmiş aslan.
-
“Ee kader” demiş. “Biraz sabrederdik, av önümüze
geldi, biraz daha duraydık, acele ettik. Acımış tilki demiş ki:
-
Efendim merak etmeyin, ben geyiği size
getireceğim, hem o kulağı yırtılan geyiği getireceğim. Kanının izini takip ede
ede ede, ormanda karşılaşınca başlamış geyik kendisine, ileri geri söylenmeye,
demiş;
-
Benim hayatıma niye suikast edersin? Ben şurada
düşen ot parçası ile geçinen, zavallı bir mahlûkum. Benden ne istersin?
- Ah efendim demiş, hakkınız var, ne söylerseniz
hakkınız var ama işin inceliğini bilmiyorsunuz. Düşünün bir defa demiş ben
sizin hayatınıza kast etmiş olsam, aslanın huzuruna çıktıktan sonra siz bir
hayat alabilir miydiniz? Nefesi ile orada boğulurdunuz. Siz acemisiniz, o da
gitmek üzere acele ediyor. Kulağınızı çekecekti de demiş, esrarı ibare,
verecekti kendi de çekilecekti, sizi yerine oturtacaktı. Acele ettiniz ne de
olsa aslan eli olunca dahi biz iz yapar. Mamafih demiş ben sizden artık, biraz
yüzsüzlük edeceğim, sizi tekrar götüreceğim ama iyi bir yerde isterim” demiş.
Makama gelince bana iyi bir yer. Yumuşamış yine. İskemle ya.
-
Yalnız demiş, “Sakın terbiyesizlik yapmayın, çok
rica ederim arzı teslimiyet edersiniz. Birden bire ayaklarına kapanın, girer girmez.
-
Gitmiş, kulağında kanı akaraktan, hemen aslanın
ayağına kapanır kapanmaz, bir vurmuş, bütün azayı cevahiri[33]
bir yere fırlamış, ciğeri ile beyni de bir köşeye gitmiş, bulunduğu yerde. Bu
sefer tilki bakmış, taze dumanı çıkıyor, kendi diklenmiş, kendisi. Bir hiddet
aslan, geyiğin o ayak bacak filan azayı cevahirini karıştırıyor,
-
Beyni yok bunun, diyor Beyni. Tilki, efendim
müsaade ederseniz arz ederim ama aman verir misiniz bendenize demiş.
-
Söyle nedir, ne var?
-
Beyni olsaydı ikinci bir sefer huzurunuza çıkar
mıydı?” demiş
Bir şey anlaşıldı dimi? Beyni
olsaydı ikinci bir seferde tekrar huzurunuza çıkar mıydı? Buna niye misal
getirdik? (bilerek aldanmak) Hah, bilerek aldanmak. Bilerek olur, fakat
bilmeyerek, aldandın mı tashihe çalış kendini. Hayatta daima tashihe çalış. Zaten
insan kendini tashihe bütün ömrünü vakfetmiş olsa, kâfi gelmez ama biz
dedikodudan meydan alamayız. Yaa, en büyük
kötülüğümüz de o dur. Dedikodu.
Onun da ne kadar kötü olduğunu size ben daha iyi anlatmak için bir mana ilminden bir misal vereyim. Sardı, çünkü dedikodu, ilim orta yerden kalkınca başlar. İlim müsaade etmez. İlim insanı lüzumlu çalışmaya sevk eder. Vakit bulamazsın ki, dedikodu edeceksin. Yok. İlim kalktı mı orta yerden, dedikodu yerine kaim olur. Şununkinden bununkinden. Beşeriyetin Fahri Ebedisi diyor ki, Hazreti Muhammed Aleyhisselatı Vesselam buyuruyorlar ki, Men kefa mü’minen bima leyse fihi habisehullahu teala fi rebzetil hibal hatta yektiye bi mahlec. Bir kimse bir kimsenin arkasından söylese, tabire dikkat et. Söylemiş olduğu o şeyde, o kimsede olmasa… Olur ya. İkinci hayatta söylediğini ispat edinceye kadar, irin çamurunda hapsedilecektir, diyor. E söylediği yok ki ispat etsin. Namütenahi kalacaktır. Dinleyen de öyle olacaktır. Âlemin lüzumsuz bir vaziyetinde, süfli bir hayatının anlatış, anlatılma tarzında, sen niye ebedi hayatını mahvetmeye kalkarsın. Böyle bir şey söylendiği vakitte, işitmez de. Dedende bunlar yaşamış. İstanbul da Kulaksız semti vardır. Adres, kulaksız, onun kulağı var. Dedikodu yapıldığı vakitte, işitmez dermiş kulak yok. Duruyor herkesin ağzında kalıveriyor. Mesela bu semte etyemez deniyor. Eti mis gibi yer. İnsan eti yemezmiş. Şurada bir manevi terbiye ocağı varmış, orada bir efendi varmış, yanında birisi dedi mi “Burada et yenmez” dermiş. İnsan eti yenmez, konuşmayın. Dedikodu etmeyin. Bu yenmez. Şöhret almış. Nihayet semte ismi olmuş. Biz bunları tatbikatı ile ahlaken sahneyi şuhutta göstermişiz. Bugün ki konuşma bu kadar yeter zannederim.
[1] Hud'a: Hile, oyun. Aldatma.
Düzen. Mekir. Bir kere aldanmak. Herkese aldanan. Safdil.
[2] İdbar: Geriye gitmek. Geri dönmek. İşlerin ters gitmesi. Talihsizlik.
Bir gezegenin diğer oniki burcun tertibine zıt olarak hareketi
[3] Fecîa: (C.: Fecâyi') Belâ, felâket, âfet, musibet, fâcia.
[4] İnkisar: Kırılma. Gücenme. Beddua ve lânet okuma. Şikeste olma.
[5] İktida: Uymak, tâbi olmak. Birinin hareketini örnek alarak ona
benzemeye çalışmak. İttiba etmek
[6] Mutasavver: Tasavvur edilmiş. İlerde yapılması düşünülmüş. Tasvir
edilen. Hatırdan geçen. Kabil, akıl kabul eder, akıl alır.
[7] İntiha: Son, nihayet, uç.
İNTİHA': Eğilme. Dayanma, yaslanma.
[8] Mücteba: Seçilmiş. Kıymetli, ihtiyar olunmuş
[9] Mutantan: Debdebeli. Tantanalı. Gürültülü. Gösterişli ve şatafatlı.
[10] Alam: (Elem. C.) Elemler. Kederler. Üzüntüler.
[11] Lâkayd: Kayıtsız. Alâkasız. Karışmayan. Kıymet ve ehemmiyet vermeyen.
Aldırış etmeyen.
[12] Nazi’at Suresi 24’ncü Ayet-i
Kerime فَقَالَ
اَنَا۬ رَبُّكُمُ الْاَعْلٰىۘ
Meali: "Ben sizin en yüce Rabbinizim"
dedi.
[13] Taha Suresi 70’nci Ayet-i Kerime
فَاُلْقِيَ
السَّحَرَةُ سُجَّدًا قَالُٓوا اٰمَنَّا بِرَبِّ هٰرُونَ وَمُوسٰى
Meali.
Sonunda bütün sihirbazlar secdeye kapandılar, "Musa ile Harun'un Rabbine
iman ettik" dediler.
Şemseddin
Yeşil Efendi Hazretleri آمَنْتُ بِرَبِّ هَارُونَ
وَمُوسَى okuduğu
آمَنْتُ
kelimesi hariç Taha
suresi 70’nci Ayet-i Kerimesinde geçen bu ayeti kerimeyi okuyor. فَأُلْقِيَ السَّحَرَةُ سُجَّدًا قَالُوا
آمَنَّا بِرَبِّ هَارُونَ وَمُوسَى Lakin Mealin de; Sonunda
bütün sihirbazlar secdeye kapandılar, "Musa ile Harun'un Rabbine iman
ettik" dediler. Okunduğu üzere sihirbazlardan bahsedilmektedir. Yunus Suresi 90’ncı Ayet-i Kerime de ise وَجَاوَزْنَا بِبَن۪ٓي
إِسْرَٓاء۪يلَ الْبَحْرَ فَاَتْبَعَهُمْ فِرْعَوْنُ وَجُنُودُهُ بَغْيًا
وَعَدْوًاۜ حَتّٰٓى اِذَٓا اَدْرَكَهُ الْغَرَقُۙ قَالَ اٰمَنْتُ اَنَّهُ لَٓا
اِلٰهَ اِلَّا الَّذ۪ٓي اٰمَنَتْ بِه۪ بَنُٓوا اِسْرَٓاء۪يلَ وَاَنَا۬ مِنَ
الْمُسْلِم۪ينَ
Meali:
Ve sonra İsrailoğulları'nı denizden aşırdık. Firavun, düşmanca saldırmak için
derhal adamlarını ve askerlerini arkalarına düşürdü. Ta ki, suda boğulmaya
başlayınca "İnandım, gerçekten de İsrailoğulları'nın iman ettiğinden başka
tanrı yoktur. Ben de ona teslim olanlardanım." dedi.
Not:
Ayet-i Kerime de beyan olunduğu üzere Firavun, “İsrail oğullarının iman
ettiğine iman ettim” demektedir.
Şemseddin Yeşil Efendi bir dil sürçmesi veyahut istemeden ayetleri
karıştırarak da olsa bizim ufkumuzu açmaktadır.
[14] Tathir: Temizlemek. Yıkayıp pâk etmek. Tâhir kılmak.
[15] Taallün: Aleni, âşikâr, meydanda olma. Herkesin gözü önünde gibi
bilinme.
[16] İntifa': (ﺍﻧﺘﻔﺎﻉ) i. (Ar. nef’ “faydalandırmak”tan intifā‘) Faydalanma,
yararlanma: Otundan ve suyundan intifâ eylediler (Âlî Mustafa
Efendi). O halde intifâ edemeyeceğin ağacı dikip de ne yapacaksın? (Fâik
Reşat). Rûhu hiss-i intifâdan muarrâdır denebilir (Cenap Şahâbeddin)..
[17] Elyaf: (Lif. C.) Lifler.
[18] Sahtiyan: Farsça Boyanmış, cilâlanmış deri. Tabaklanmış deri.
[19] İbrahim Suresi 24’cü Ayet-i
Kerime اَلَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللّٰهُ مَثَلًا
كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ اَصْلُهَا
ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِي السَّمَٓاءِۙ
Meali: Görmedin mi? Allah nasıl bir misal verdi.
Güzel bir söz, kökü (yerde) sabit, dalları gökte
olan güzel bir ağaç gibidir.
[20] Rekz: Dikme, yere saplayıp sabit kılma.
[21] İnkıta': Tükenme.
Kesilme. Arkası gelmeme.
[22] İnkıraz: Sönme. Zeval bulma.
[23] Serair: (Sır. C.) Gizli
şeyler, sırlar.
[24] İrad: Varid kılmak. Getirmek. Söylemek. Gelir. Kazanç. Bir mal veya
mülkün getirdiği kazanç
[25]. Birig: Farsça Üzüm salkımı.
[26] Yebab: Yıkık, bozuk, harap, virâne.
[27] Ca'lî: Uydurma, samimi olmayan, sahte, düzme ve taklid.
[28] Hadis-i Serif.
[29] Kamer Suresi 55’nci Ayet-i
Kerime ف۪ي
مَقْعَدِ صِدْقٍ عِنْدَ مَل۪يكٍ مُقْتَدِرٍ
Meali, Güçlü padişahın huzurunda doğruluk
koltuklarındadırlar.
[30] Na-tuvan: (Nâtüvân) f. İktidarsız, zayıf, halsiz, kudretsiz,
çâresiz.
[31] Savlet: Saldırma. Ani ve şiddetli atılış.
[32] Tevkir: Tazim. Hürmetle anmak. İhtiram etmek.
[33] Cevarih: El, ayak gibi vücut
azaları.
[i] Dermân
aradım derdime
Derdim bana dermân imiş
Bürhân aradım aslıma
Aslım bana bürhân imiş
Sağ u solum gözler idim
Dost yüzünü görsem deyû
Ben taşrada arar idim
Ol cân içinde cân imiş
Öyle sanırdım ayrıyam
Dost gayrıdır ben gayrıyam
Benden görüp işiteni
Bildim ki ol cânân imiş
Savm-u salât u hac ile
Sanma ki biter zâhid işin
İnsan-ı kâmil olmağa
Lâzım olan irfân imiş
Kande gelir yolun senin
Ya kande varır menzilin
Nerden gelip gittiğini
Anlamayan hayvân imiş
Mürşid gerektir bildire
Hakk’ı sana hakka’l-yakîn
Mürşîdi olmayanların
Bildikleri gümân imiş
Her mürşîde dil verme
Kim yolunu sarpa uğradır
Mürşîdi kâmil olanın
Gâyet yolu âsân imiş
Anla hemen bir sözdürür
Yokuş değildir düzdürür
Âlem kamu bir yüzdürür
Gören onu hayrân imiş
İşte Niyâzî’nin sözün
Bir nesne örtmez Hak yüzün
Hak’tan âyân bir nesne yok
Gözsüzlere pinhân imiş
Niyazi Mısri
[ii]
1 yorum:
Büyük sertac-ı ibtihac olan zatı ala da “Bir insan bir camia düşmeye başladı mı Allah’a (cc) başka bir şey istemeyin, Rabbim bunlara hayâ verin diye dua edin” der. Hayâyı verdi mi her şeyi verecek der. Bir kavmi Allah (cc) düşürmek istediği vakitte ilk önce hayatını alırmış. Bir insanı yıkmak istedi mi evvela hayâsını alırmış.
Yorum Gönder